تپه سیلک کاشان، قدیمی ترین سکونت گاه بشر در فلات ایران

تپه سیلک کاشان در فاصله حدود 3 کیلومتری به سمت جنوب غربی مرکز این شهر واقع شده است. این تپه باستانی بیش از 7000 سال قدمت دارد و کارشناسان میراث فرهنگی از آن به عنوان یکی از جذاب‌ترین جاهای دیدنی کاشان یاد می کنند.

تپه سیلک کاشان از نظر موقعیت جغرافیایی، متشکل از دو تپه مجزا بوده که حدود 600 متر از یکدیگر فاصله دارند. این محوطه باستانی زمانی در نزدیکی جاده کاشان به سمت فین قرار گرفته بود. اخیرا با رشد و توسعه شهر پیرامون این تپه باستانی، می توان گفت که در داخل شهر و بین محله فین و مرکز شهر قرار گرفته است.

بر طبق یافته های باستان شناسی که در تپه سیلک کاشان انجام گرفته اند، دو گورستان اصلی در محل این تپه تاریخی قرار دارند. گورستان اول دارای قدمت 3500 سال است و قدمت گورستان دوم به حدود 3000 سال پیش باز می گردد.

آثار به دست آمده از تپه سیلک کاشان

باستان شناسان مطالعات زیادی را در مورد تپه سیلک کاشان انجام دادند و اکتشافات بی شمار آن را نیز به ثبت رساندند. آن ها معتقدند مردمان این منطقه در حدود 7000 سال قبل این تپه را برای سکونت خود انتخاب کرده بودند. در آن زمان شرایط کشت و کار در این دشت ایده آل بود و به همین دلیل زندگی در این محوطه تاریخی شکل گرفت.

وجود چشمه سلیمانیه که هنوز پس از 7000 سال فعال است و کشف یک لایه رسوبی به ضخامت یک متر که باید محل عبور رودی با این سرچشمه باشد، دلیل دیگری برای انتخاب این مکان بوده است. رودی که از چشمه سلیمانیه شروع می شد تا همین سده اخیر باغات فین را آبیاری می کرد و به سمت شهر کاشان می رفت. کاشان نیز که بعدها به صورت یک شهر باستانی پدید آمد، پیدایش خود را تا حدی مرهون این چشمه بوده است.

تحقیقات باستان شناس معروف فرانسوی به نام “رومن گیرشمن” و همکاران وی، منجر به کشف آثار و اشیای بسیار ارزشمندی در این محوطه باستان شناختی گردید که اکنون قدیمی ترین سکونت گاه بشر در فلات ایران تلقی می شود. آنها موفق شدند گنجینه های با ارزشی را در این شهر کشف کنند که نمادی از فرهنگ و تمدن این منطقه به شمار می آید.

گیرشمن و همکاران وی در سال های 1933 تا 1937 اقدامات بی شماری در راستای تحقیقات باستان شناسی این تپه تاریخی انجام دادند و نتایج یافته های خود را در مجلات خارجی منتشر کردند. این افراد در زمینه تپه سیلک و گورستان های اطراف آن تحقیق کردند و نتایج نهایی مطالعات شان را در سال 1938 به چاپ رساندند.

یافته های باستان شناسان در تپه سیلک کاشان

طی مطالعات و اکتشافات در تپه سیلک، باستان شناسان موفق شدند تعداد زیادی اشیای سفالی و چند اسکلت انسان را کشف کنند. برخی از این آثار اکنون در موزه ملی ایران برای بازدیدکنندگان به نمایش در آمده است.

افرادی که در مورد تپه سیلک کاشان تحقیق می کردند، تعدادی ظروف سفالی با ساختار متفاوت یافتند که مربوط به حدود 3500 سال قبل می باشند.

یافته های باستان شناسان نشان می دهند مردمانی که در این محوطه تاریخی در کاشان سکونت داشتند، از فلزات برای ساخت ابزار و لوازم مورد نیاز خود استفاده می کردند. کشف ابزارهای فلزی مانند نیزه ها و دوک های ریسندگی، شواهدی محکم بر این ادعا هستند.

ظروف سفالی با نقوش برجسته مکشوفه از این تپه های باستانی

بنا بر گزارش های باستان شناسان در محوطه تاریخی سیلک، قدیمی ترین آثار سکونت مردم در این منطقه با ساخت کلبه های گلی شکل گرفته است. این مردمان خانه های خود را با خشت های خام می ساختند. طبق یافته های تاریخی، ساخت خانه های گلی به مرور زمان در تپه سیلک کاشان متحول شد.

باستان شناسان معتقدند این مردم برای ساخت ظروف سفالی متنوع از کوره ها استفاده می کردند. سفال هایی که از این تپه به دست آمده اند دارای نقش و نگارهای مختلف و جذاب هستند که با استفاده از گل به وجود آمده اند.

مردمان این ناحیه کوزه هایی با ابعاد و اندازه های مختلف را ساخته اند که بسیاری از آن ها دارای دهانه های تنگ و بدنه بزرگ بودند و افراد، نقش هایی از گیاهان یا حیوانات را بر روی دیواره آن ها کنده کاری می کردند و در کوره قرار می دادند.

گورستان و نحوه تدفین مردگان در تپه های سیلک کاشان

در نتیجه حفاری های جدیدتر، باستان شناسان در تپه سیلک کاشان، تعداد زیادی اشیای فلزی، سفالی و … را از داخل گورستان های این منطقه خارج کردند. استنباط محققان از این کشف این است که مردم ساکن در این تپه به زندگی پس از مرگ اعتقاد داشتند و به همین دلیل تعدادی از لوازم و وسایل را همراه با مردگان خود دفن می کردند.

هنگامی که گروه باستان شناسی گیرشمن و دستیاران او برای بررسی و مطالعه گورستان دوم این تپه تاریخی اقدام کردند متوجه شدند آثار بر جای مانده از تپه به دوران هایی پیش از آنچه فکر می شد باز می گشت که اکنون بخش بزرگی از آن از بین رفته است.

آن ها گورهای این منطقه را بررسی کردند و نتایج یافته های خود را ثبت نمودند. بر اساس این یافته ها، مردم برای ساخت گور مردگان خود از سنگ های تراش خورده و یا آجرها استفاده می کردند. در این مورد هم تعداد زیادی آثار سفالی با طراحی ویژه در گورها به دست آمد.

تپه سیلک کاشان، منطقه صنعتی در گذر تاریخ

برخی از آثاری که باستان شناسان از این تپه باستانی به دست آورند هم اکنون در موزه لوور پاریس نگهداری می شوند. ظروف سفالی با نقش های زیبا نمونه های ارزشمند و منحصر به فرد مربوط به این منطقه هستند. علاوه بر این آثار، محققان موفق به کشف کوره ذوب فلزات در قسمت جنوبی این تپه شدند.

کشف کوره ذوب فلزات توسط باستان شناسان مشخص می کند، مردم این منطقه در هزاره های پیش از میلاد از فلزات برای ساخت لوازم و ابزار استفاده می کردند. همین عامل باعث شد باستان شناسان این منطقه را به عنوان یک شهر صنعتی در آن دوران معرفی کنند.

صنعتگران آن دوره ها با ساخت زیورآلات تزیینی، تنورهای پخت نان و مهرهای مخصوص با خط خاص برای مبادله کالا می پرداختند. این تولیدات از جمله سایر اکتشافات باستان شناسان از این منطقه هستند.

پتانسیل گردشگری این آثار تاریخی

امروزه این تپه تاریخی دچار تغییرات زیادی شده و متاسفانه ارزش تاریخی و گردشگری آن چندان به چشم نمی آید. خوشبختانه در سال های اخیر، این محوطه تاریخی با ساماندهی و حفاظت و گردآوری برخی از اشیای مکشوفه در یک گالری کوچک، کمی نظم و ترتیب یافته است. با این وجود، با توجه به اهمیت بسیار تپه سیلک کاشان و ارزش آن در کشف رموز زندگی پیشینیان ما در فلات ایران، جا دارد که بسیار بیشتر از این به آن رسیدگی شود.

در صورت ساماندهی بهینه و اختصاص فضاهای مناسب گردشگران داخلی و خارجی در این محوطه، می توان مقدمات پذیرایی از بازدیدکنندگان را به عمل آورد. با معرفی و بازاریابی مناسب و تهیه کلیه امکانات و تسهیلات مورد نیاز در مقیاس جهانی و با استانداردهای بین المللی، می توان پتانسیل گردشگری این تپه های باستانی را به فعل تبدیل کرد.

“دستی بر ایران” از شما دعوت می کند تا ضمن بازدید از تپه سیلک از سایر جاذبه‌های گردشگری شهر کاشان هم دیدن کنید.

تپه سیلک کجاست و فاصله آن تا کاشان چقدر است؟

محوطه باستانی تپه سیلک در جنوب غربی کاشان و در سمت راست جاده کاشان به فین قرار دارد. فاصله تپه سیلک تا کاشان حدود 5 کیلومتر است. موقعیت مکانی این تپه باستانی را در زیر مشاهده می‌کنید:

پرسش‌های متداول درباره تپه سیلک کاشان

اگر پاسخ پرسش خود را در مورد تپه سیلک کاشان در اینجا پیدا نکردید، در بخش دیدگاه‌های زیر این پست برای ما کامنت بگذارید و سوال‌تان را بپرسید. ما حتما به آن پاسخ خواهیم داد.