باغ شاهزاده ماهان یکی از باغ های زیبای کشور و از جاهای دیدنی کرمان است که در فاصله 6 کیلومتری از شهر ماهان قرار دارد. فاصله این باغ، تا شهر کرمان در حدود 35 کیلومتر است. این باغ، از لحاظ این که در دل کویر قرار دارد، بسیار خاص است.
جاذبه تاریخی مزبور در سال 1353 خورشیدی به عنوان یکی از آثار ملی و در سال 1390 خورشیدی در میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید. مجموعه باغ های ایرانی به دلیل طراحی خاص و سایر ویژگی هایشان در این فهرست جهانی ثبت شده ه اند.
تاریخچه ساخت باغ شاهزاده
تاریخ ساخت این باغ زیبا به دوره قاجار برمی گردد. فرمان ساخت آن را سردار ایروانی به نام محمد حسن خان صادر کرد که در آن زمان، حاکم وقت کرمان بود. او ایده ساخت بهشتی در دل کویر را داشت، اما در زمان حکومت ا، کار باغ تکمیل نشد.
پس از او، عبدالحمید میرزا ناصر الدوله حاکم کرمان شد. او ادامه ساخت و اضافه کردن بناها را انجام داد. او 11 سال از عمر خود را صرف ساخت باغ کرد، اما نتوانست به طور کامل آن را تکمیل کند و قبل از تکمیل شدنش، از دنیا رفت. پس از او، کار باغ ناتمام ماند. هنوز هم، می توان جاهای خالی از نقش و نگارهایی را که نیمه کاره رها شده اند را در بناهای باغ شاهزاده دید.
روایت دیگری وجود دارد که بر اساس آن، به محض شنیدن فروپاشی حکومت قاجار، بناها و کارگرانی که بر روی سردر ورودی باغ کار می کردند، دست از کار کشیدند. آنها در بخش های دیگر هم کار را ادامه ندادند. علت این امر، نارضایتی و ناراحتی شدید اهالی این استان از انتقام کشی های بنیانگذار سلسله قاجاریان است که چشم های بسیاری را درآورده بود.
دلیل نام گذاری باغ
این باغ در واقع به نام عبدالحمید میرزا ناصر الدوله، نام گذاری شده که نوه ناصر الدین شاه قاجار، یک شاهزاده، بود. همان طور که گفته شد، 11 سال برای تکمیل باغ وقت گذاشت، اما نتوانست از آن بهره ای ببرد و قبل از کار نهایی باغ، از دنیا رفت.
ویژگی های باغ
باغ شاهزاده در حدود 5 هکتار مساحت دارد. این باغ از دو قسمت شرقی و غربی تشکیل شده است. باغ 407 متر مربع طول و عرضی 122 متری دارد، و از لحاظ مساحت، بزرگترین باغ تاریخی ایران به شمار می رود. بازدید کنندگان از این باغ، معمولاً فصل بهار و تابستان را ترجیح می دهند. گرچه در تمام اوقات سال، باغ بازدید کننده دارد، اما تعداد آن ها در فصول سرد سال کمتر است.
دلایل ساخت این باغ در مکان فعلی
از دلایل ساخت چنین باغی در بیابان های اطراف شهر ماهان، قرار گرفتن باغ در مسیر جاده کرمان – بم است که البته در مسیر جاده ابریشم نیز قرار داشته است.
معماری باغ شاهزاده ماهان
معماری ساخت این باغ، مانند بسیاری از باغ های ایرانی است که حیاط و حوض مستطیل شکلی دارند. باغ را به شکل شیب دار یا باغ تخت ساختند تا بتوان آب را از باغ عبور داد. برای این که آب با جریانی که در حوض های وسط باغ دارد، از در ورودی به شکل تخت حاکم باشد. آب در مسیرهای پلکانی از سطح های بالایی به پایینی و نیز در عرض حوض ها جریان دارد تا امکان عبور آن به راحتی فراهم شود.
همچنین این کار، در خنکی هوا تاثیر بیشتری دارد. باغ شاهزاده دارای قسمت های زیر است:
- سردر ورودی
- حمام
- عمارت
- شبکه آب رسانی
- حوض
- درختان میوه
- باغچه
- اتاق مخصوص نگهبانی
بر روی سردر ورودی باغ، طبقه ای وجود دارد که به منظور پذیرایی از مهمانان باغ و زندگی ساخته شده است.
بعد از ورود از قسمت سردر باغ شاهزاده، شاهد موارد زیر خواهید بود:
- 12 سطح پلکانی در ارتفاع های مختلف
- آبشار ها و فواره ها
- دو حوضچه پر آب
- درختان باغ که در دو طرف حوضچه ها قرار دارند
درختان زیادی در باغ کاشته شده اند که در کنار سطوح پلکانی آب، زیبایی چند برابری به باغ داده اند. این درختان عبارتند از:
- درخت کاج
- درخت سرو
- درخت چنار
- درختان میوه
در قسمت انتهایی باغ، عمارتی ساخته شده است که در فاصله 235 متری از سر در باغ قرار دارد. مساحت ساخت این عمارت، 487 متر مربع است. عمارت باغ شاهزاده را به منظور استراحت و محل زندگی صاحب باغ ساخته اند. در حال حاضر، بخش خصوصی، این عمارت را به رستوران تبدیل کرده اند.
در پشت عمارت، درختان میوه باغ قرار دارند که به همراه باغچه ای زیبا، مختص صاحب باغ بوده اند. در قسمت شرقی عمارت، حمام قرار دارد. همچنین در کنار حمام، ساختمانی مسکونی برای نگهبان ساخته شده است.
منبع تامین آب باغ
آب باغ از طریق قنات تیگران تامین می شود که سرچشمه آن ارتفاعات جوپار است. آب قنات را طوری هدایت کردند که پس از عبور از مسیرها و کرت ها در داخل باغ به صورت آبشاری و به شکل آبشارهای متصل و طبقه طبقه جاری شود، و سپس از باغ خارج شود و به سمت شهر ماهان ادامه یابد. درواقع، وجود چنین بهشتی در دل کویر، به دلیل وجود این قنات پر آب است.
یکی از ویژگی های منحصر به فرد باغ، آب شفاف و پاکیزه آن است. چون از دل کوه های جوپار سرچشمه می گیرد، خنکای لذت بخشی دارد و محیط باغ را به خصوص در فصل تابستان، خنک تر می کند.
مصالح به کار رفته در بناهای داخل باغ
مصالحی که در ساخت باغ شاهزاده به کار رفته اند، عمدتا آجرهایی هستند که برای اتصال به یکدیگر با کاهگل پوشانده شده اند. در برخی از قسمت ها، کاشی کاری های زیبایی مانند کاشی کاری های سردر ورودی وجود دارند.
دیوارهای باغ، با گِل آراسته شده اند و در بعضی جاها نیز از گچ برای تزئین استفاده کردند. برای پی ریزی باغ از قلوه سنگ ها استفاده کرده اند که در قسمت هایی که قابل مشاهده هستند، با نقش های هندسی مزین شده اند. قسمت های پلکانی اطراف باغچه ها آجری هستند. کرت ها و پیاده روها هم، سنگ فرش هستند.
امکانات تفریحی باغ
برای رفاه حال گردشگران باغ و لحظات زیبا در آن، امکاناتی فراهم شده اند که شامل موارد زیر هستند:
رستوران
همان طور که در بالا ذکر شد، در حال حاضر، عمارت باغ را به رستورانی دل انگیز و زیبا تبدیل کرده اند. این رستوران را بخش خصوصی مدیریت می کند. شما می توانید از این باغ به عنوان یک جاذبه دیدن کنید و در رستوران آن که فضایی دل نشین دارد، یک وعده غذا میل کنید. برخی نیز آن را مقصد سفر قرار می دهند و شب را در اقامتگاه آن به سر می برند.
در رستوران باغ، محلی روباز نیز در در نظر گرفته اند تا کسانی که تمایل دارند درهنگام صرف غذا، منظره باغ را هم نگاه کنند در این محل بنشینند.
مهمان سرا
در این باغ، مهمان سرای زیبایی به چشم می خورد. این مهمان سرا در حال حاضر نیز دایر است و اگر علاقه مند به دیدن باغ در شب هستید، می توانید از اتاق های مهمان سرای این باغ برای ماندن در شب استفاده کنید.
اسب سواری
برخی باغ شاهزاده ماهان را برای امکان اسب سواری آن انتخاب می کنند. این قسمت یکی از بخش های زیبا و پر طرفدار این باغ است.
فروشگاه های صنایع دستی
مانند بسیاری از جاذبه های گردشگری کشور، در این باغ نیز، فروشگاه های صنایع دستی دایر هستند که گردشگران می توانند در آن انواع سوغاتی های مخصوص کرمان وشهر ماهان را خریداری کنند. فروشگاه های صنایع دستی در اتاق های عمارت قرار دارند.
ثبت جهانی
ثبت جهانی باغ شاهزاده ماهان به همراه 8 باغ دیگر به نام های زیر در سال 2011 میلادی در سی و پنجمین نشست میراث جهانی یونسکو در فهرست جهانی میراث یونسکو ثبت جهانی انجام گرفت:
- باغ پاسارگاد فارس
- باغ ارم شیراز
- باغ چهل ستون اصفهان
- باغ فین کاشان
- باغ عباس آباد مازندران
- باغ دولت آباد یزد
- باغ پهلوان پور یزد
- باغ اکبریه کرمان
پس از ثبت جهانی شدن باغ، یونسکو آن را به 35 زبان ترجمه کرد و در نقشه گردشگری یونسکو وارد کرد. البته یکی از موارد مهمی که باید در نظر گرفت، این است که معمولاً آثاری که به ثبت جهانی می رسند، پس از تاریخ ثبت، نباید هیچ تغییری داشته باشند.
با ثبت شدن این باغ در یونسکو، باغ، ارزش ویژه ای برای سازمان میراث فرهنگی کشور پیدا کرد. در حال حاضر هر چند وقت یک بار، حوضچه ها و پلکان های باغ لایروبی می شود.
بازدید از باغ شاهزاده ماهان را از دست ندهید
در حال حاضر، باغ شاهزاده یکی از مکان های زیبای گردشگری در کشور است. به دلیل این که این باغ، در فهرست جهانی یونسکو به ثبت رسیده است یکی از آثار تاریخی ارزشمند کشور است. حفظ و حراست از این باغ در اولویت های کاری سازمان میراث فرهنگی و گردشگری استان کرمان قرار دارد.
این باغ یکی از آثار تاریخی ارزشمند کرمان به شمار می رود. توصیه ما به شما این است که اگر با هدف گردشگری میراث فرهنگی به کرمان می روید، بازدید از جاذبه های تاریخی کرمان را فراموش نکنید. با بازدید از این باغ و حفظ پاکیزگی آن، شما گردشگری مسئولانه را مد نظر خود قرار می دهید.
موقعیت مکانی باغ شاهزاده ماهان کجاست؟
باغ شاهزاده ماهان یکی از جاهای دیدنی کرمان است که در ۳۵کیلومتری این شهر و نزدیک به روستای ماهان قرار دارد. موقعیت مکانی دقیق این باغ را در زیر مشاهده می‌کنید:
پرسش های متداول درباره باغ شاهزاده
اگر پاسخ پرسش‌های خود را در موارد زیر پیدا نکردید، از طریق بخش دیدگاه‌های همین پست، سوالهایتان را با ما در میان بگذارید. ما در اولین فرصت به آنها پاسخ خواهیم داد.
باغ شاهزاده ماهان متعلق به کیست؟
در ابتدا دستور ساخت باغ را محمدحسن‌خان، سردار ایروانی داده بود؛ اما بعدها، میرزا ناصرالدوله دستور تکمیل باغ و ساخت عمارت شاه‌نشین را صادر کرد.
شاهزاده ماهان کیست؟
شاهزاده ماهان یا عبدالحمید میزرا ناصرالدوله فرمانفرمایان، نوه‌ی ناصرالدین‌شاه و حاکم کرمان بوده است که ساخت این عمارت و باغ را تکمیل کرده است.
قدمت باغ شاهزاده ماهان به چه دوره‌ای بازمی‌گردد؟
دوره‌ی قاجار.
جاذبه‌های گردشگری اطراف باغ شاهزاده ماهان کدام‌اند؟
آرامگاه شاه نعمت‌الله ولی، عمارت شترگلو، آبشار سکنج، یخدان لنگر از جاهای دیدنی نزدیک به باغ شاهزاده ماهان است.
