بی تردید شهر اصفهان یکی از شهرهای بزرگ و محبوب کشور ماست. این شهر مملو از آثار هنری و بناهای تاریخی می باشد. یکی از آثار تاریخی و مذهبی آن کلیسای وانک است.
مساجد و کلیساهای متعددی در طی قرن ها در شهر اصفهان ساخته شده و تا به امروز به جا مانده اند. از جمله کلیساهای تاریخی این شهر، می توان به کلیساهای محله جلفا اشاره کرد. در جلفا سه کلیسای تاریخی بنا شده است. مهم ترین آنها کلیسای وانک یا خواهران مقدس است.
کلیسای وانک در سال ۱۶۵۵ میلادی و زمان شاه عباس دوم، پادشاه صفوی، ساخته شد. ساخت این کلیسا در زمان پادشاهی شاه عباس دوم و جاثلیقی”فیلیپوس” و پیشوایی خلیفه “داوید” و با کمک مردم خیر آن زمان، در سال ۱۶۶۴ میلادی به پایان رسید. این کلیسا محلی برای عبادت ارامنه می باشد و از جاهای دیدنی اصفهان به شمار می‌رود.
نام دیگر این بنا “آمنا پرکیج” است. این نام از کلیسای “سورپ آمنا پرکیج وانک” جوغا (جلفا، به زبان ارمنی) در نخجوان گرفته شده است.
بخش های مختلف کلیسای وانک اصفهان
در واقع این اثر تاریخی یک مجموعه است که بخش های مختلفی دارد. در اینجا به معرفی این بخش ها می پردازیم:
- نمازخانه کلیسا: بیشترین تزئینات هنری و دیوارنگاره ها را در داخل این ساختمان مشاهده می کنید.
- موزه “خاچادور گساراتسی مقدس”: این بنا در دو طبقه به نمایش آثاری از هنرمندان مختلف می پردازد که از کتاب های مقدس و جامه های پیشوایان دینی گرفته تا آثار هنرمندان مختلف، دستگاه چاپ قدیمی، سنگ قبر، کاشی های قدیمی، … را شامل می شود.
- کتابخانه “نرسس شنورهالی”: این کتابخانه که تنها به روی اعضا باز است، نسخه های خطی نفیس و کتاب هایی قدیمی و با ارزش را در خود دارد.
- برج ساعت: به محض ورود به حیاط مجموعه کلیسای وانک، متوجه این برج و ناقوس بزرگ آن در سمت راست خود می شوید.
- موزه مردم شناسی ارمنیان جلفای اصفهان: این موزه که نسبت به بخش های دیگر مجموعه جدیدتر است و در سال های اخیر راه اندازی شده است، لوازم زندگی روزمره و نیز صنایع دستی ارامنه را در معرض دید بینندگان قرار می دهد.
- بنای یادبود شهدای نژادکشی ارامنه: این بنا که در بدو ورود به حیاط در سمت چپ بازدیدکنندگان دیده می شود، یادآور نسل کشی ارامنه در ترکیه امروزی است که در قرن بیستم اتفاق افتاده است.
تزیینات و آثار موجود در کلیسای وانک اصفهان
دو نوع نقاشی بر روی دیوارهای کلیسا قابل مشاهده هستند. نوع اول نقاشی هایی است که روی بوم و پارچه نقش بسته اند و در محل محراب و مکان های دیگر قرار دارند. نوع دیگر، نقاشی روی قطعه های سنگ و دیوارهای آن است.
در دیوارهای این کلیسا نقاشی های متعددی وجود دارند. این نقاشی ها مفاهیم و موضوعات دینی و داستان زندگی پیامبران را نشان می دهند. تصاویر نقاشی شده کلیسای وانک، داستان زندگی حضرت مسیح را به صورت پشت سرهم نمایش می دهند.
یکی از تصاویری که روی دیوار کلیسا نصب گردیده، تصویر مربوط به روز رستاخیز است. در این تصویر، جهنمیان و بهشتیان و روز رستاخیز به نمایش درآمده است. تمامی این تصاویر به صورت برجسته نقاشی شده اند و جلوه ای زیبا به دیوارهای داخلی کلیسا بخشیده اند.
معروف ترین آثار موجود در موزه این کلیسا، تار مویی متعلق به دختری ۱۸ ساله است. بر روی این تار مو، جمله ای از تورات به زبان ارمنی نوشته شده است. وارهام هاکوپیان این نوشته را در سال ۱۹۷۴ میلادی و با قلمی از الماس نوشت.
تاریخچه ساخت کلیسای وانک
در زمان صفویه، شاه عباس اول در جنگ با عثمانی ها شکست خورد و دستور عقب نشینی داد. در مسیر عقب نشینی، سپاه ایران مجبور بود از ارمنستان عبور کند. به دستور شاه بخش قابل توجهی از مسیر، برای جلوگیری از پیشروی عثمانیان ویران شد.
درنتیجه مردم ارمنستان در خطر کشتار دسته جمعی قرار گرفتند. شاه برای جلوگیری از این کشتار، بسیاری از مردم ارمنستان را در ایران اسکان داد. سپس شاه به همراه سپاهیان و مردم ارمنستان به شهر اصفهان رسید. او زمین هایی از منطقه جلفا را به ارامنه اهدا کرد تا در آنجا ساکن شوند.
بعد از اینکه ارامنه در جلفای اصفهان ساکن شدند، شروع به ساخت عبادتگاه هایی برای خود کردند. بدین ترتیب کلیسای وانک ساخته شد. آنان تاریخ آغاز و اتمام ساخت کلیسا را روی یک کتیبه با کاشی لاجوردی با قلمی به رنگ طلا نگاشتند و آن را بر سر در کلیسا قرار دادند.
در محله جلفای اصفهان کلیساهای متعددی قرار داشت. از میان آنها ۱۳ کلیسا، از قرن ۱۷ میلادی بر جای مانده است. کلیسای وانک (صومعه) یکی از آنهاست.
کلیسای وانک علاوه بر اینکه دارای جایگاه مذهبی خاصی به خصوص برای ارامنه این شهر است، محلی برای رویدادهای اجتماعی نیز هست. همچنین به عنوان مکان اداری نیز شناخته می شود. اولین چاپخانه مجهز به ماشین چاپ در ایران و خاورمیانه، در حیاط این کلیسا دایر شد.
خصوصیات کلیسای وانک
این کلیسا در میان باغی موسوم به باغ وانک قرار دارد. اطراف این باغ، فضای سبز بسیاری ایجاد شده است. مساحت ساختمان به همراه باغچه فعلی و فضای سبز آن به ۸۷۳۱ متر مربع می رسد. مساحت ساختمان کلیسا، ۳۸۵۷ متر مربع است.
شخصی به نام “ماردیروس هوردانیان” در سال ۱۹۳۱ میلادی، ساعتی به کلیسا هدیه کرد. این ساعت که ۳۰۰ کیلوگرم وزن دارد، در بالای سردر کلیسا نصب شده است. همچنین در گوشه ای از حیاط کلیسا، برجی به نام ناقوس بنا شده است. این ساعت در طبقه دوم برج جای گرفته است.
ساعت هدیه شده به کلیسا، ۴ صفحه مدور به قطر ۱۰۴ سانتی متر دارد. این صفحات چهار طرف برج بالای سردر قرار گرفته اند. به طوری که از هرجهت به آن نگاه کنید، ساعت قابل مشاهده است.
علاوه بر این، در دو طرف در ورودی کلیسا، دو اتاق پذیرایی ساخته شده اند که امروز محل فروش بلیط و فروشگاه صنایع دستی هستند. کتیبه ای ساخته شده با سنگ مرمر به ابعاد ۴۰×۵۳ سانتی متر، در سمت راست در ورودی قرار دارد. روی این کتیبه تاریخ زمانی که ساعت به کلیسا هدیه شده است، به همراه نام اهدا کننده نوشته شده است.
در گذشته بناهای تاریخی اکثرا با سنگ ساخته می شدند اما در ساخت کلیسای وانک از خشت خام استفاده شده است. دیوارهای بیرونی این بنا با آجر ساخته شده اند. همچنین قسمت درونی آن با گچ پوشانده شده است.
ویژگی های گنبد در کلیسای وانک اصفهان
مثل تمام کلیساها، این کلیسا نیز دارای گنبد است. ولی تفاوت آن با سایر کلیساها این است که دو گنبد بزرگ و کوچک دارد. گنبد بزرگ در بالای محراب کلیسا قرار دارد و گنبد کوچک در بالای سالن اجتماعات مردمی قرار گرفته است. این گنبدها روی ستون های مربعی با طاق نماهای بلند قرار گرفته اند.
در ساخت گنبد کلیسا، معماری خاصی به کار رفته است. اکثر گنبدهای کلیساهای سنتی به شکل مخروطی هستند. اما گنبد بزرگ کلیسای وانک به شکل گنبد مساجد ساخته شده است. این نشان می دهد که معماران آن از شیوه معماری مساجد ایران بهره گرفته اند.
از داخل و روی سقف زیر گنبد این کلیسا، نقاشی های زیبایی به چشم می خورد که نظر هر بیننده ای را به خود جلب می کنند. این نقاشی ها داستان آدم و حوا و نزدیک شدن آنها به میوه ممنوعه را به معرض نمایش گذاشته اند. همچنین نقاشی دیگری به داستان هابیل و قابیل اشاره دارد.
بازدید از این جاذبه را از دست ندهید
اگر خواهان مسافرت به شهرهای مرکزی ایران هستید و به بازدید از بناهای تاریخی و مذهبی علاقه دارید، پیشنهاد می کنیم به کلیسای وانک اصفهان سری بزنید. شما می توانید با خرید تورهای ایرانگردی از آژانس های مسافرتی یا به صورت شخصی به این شهر زیبا سفر کنید.
پیشنهاد “دستی بر ایران” آن است که قبل از این سفر، حتما “جاذبه های گردشگری اصفهان” را مطالعه کنید تا در زمان حضور در آنجا مسافرتی آگاهانه داشته باشید، بیشتر ببینید و عمیق تر بیاموزید.
کلیسای وانک کجاست؟
کلیسای وانک یا کلیسای نجات‌دهنده در محله جلفای اصفهان قرار دارد. موقعیت مکانی دقیق این کلیسا را در زیر مشاهده می‌کنید:
پرسش های متداول درباره کلیسای وانک
برای پیدا کردن پاسخ سایر سوال‌هایتان می‌توانید با ما از طریق بخش دیدگاه‌های همین پست در ارتباط باشید. ما در اسرع وقت به سوال‌های شما پاسخ خواهیم داد.
قدمت کلیسای وانک اصفهان به چه دوره‌ای برمی‌گردد؟
کلیسای تاریخی وانک اصفهان در نیمه دوم سده 17 میلادی، در دوران صفوی و زمان حکومت شاه عباس دوم ساخته شده است.
وانک به چه معناست؟
وانک در زبان ارمنی به معنای صومعه است.
چرا کلیسای وانک اصفهان را متفاوت از سایر کلیساها می‌دانند؟
کلیسای وانک اصفهان، به دلیل پیروی از اصول معماری ایرانی، از بیرون مشابه مساجد ایرانی-اسلامی طراحی و ساخته شده است و فضای درونی آن سبک معماری ارمنی دارد. همین نوع خاص طراحی و معماری این کلیسا، آن را خاص و زیبا کرده است.
موزه کلیسای وانک چه اشیایی دارد؟
در موزه کلیسای وانک آثار و اشیای بسیاری نگهداری می‌شوند؛ از جمله: کوچکترین انجیل دنیا، کتاب‌ها و نسخه‌های خطی، تابلوهای گچ بری و نقاشی، آثار فلزی، ظروف چینی و سفالی و…
چه چیزی نقاشی بهشت و جهنم کلیسای وانک را خاص می‌کند؟
نقاشی بهشت و جهنم کلیسای وانک، هفت طبقه‌ای آن را طبق روایات کتاب مقدس نشان می‌دهد. این نقاشی فوق العاده با ظرافت خاصی طراحی و به واسطه برخی عوامل جذاب شده است: ظرافت در طراحی و نقاشی، دقت در رنگ آمیزی، سهولت در تشخیص، توجه به جزییات و عدم استفاده از یک قلم.
آیا روزهای یکشنبه بازدید از کلیسای وانک آزاد است؟
روزهای یکشنبه، بازدید از کلیسای وانک برای عموم آزاد است، زیرا این کلیسا بیشتر برای مراسم خاص مورد استفاده قرار می‌گیرد تا گردهمایی‌های هفتگی ایمانداران مسیحی.
