شهر ابرکوه یکی از شهرهای استان یزد می باشد که در دل کویر قرار دارد. این شهر زیبا که با درخت سرو شناخته می شود، آثار باستانی زیادی دارد. از جمله جاهای دیدنی ابرکوه می توان به خانه صولت ابرکوه اشاره کرد که متعلق به یکی از خان های روزگاران گذشته به نام صولت بوده است. دلیل معروفیت این خانه در شهر ابرکوه، گچ بری خاصی است که در نمای آن به کار رفته است.
تاریخچه خانه صولت ابرکوه
خانه صولت در اواخر دوره زندیه و ابتدای دوره قاجاریه ساخته شده است. محل قرار گیری آن در خیابان شهید باهنر و میدانی قدیمی، موسوم به دروازه میدان، است. بیشتر خانه های قدیمی در تازه میدان ابرکوه قرار دارند. این خانه در سال ۱۹۹۷ میلادی، به عنوان اثر ملی ایران به ثبت رسید. همچنین موزه مردم شناسی آن نیز در همان سال افتتاح شد.
این نوع از موزه برای نشان دادن فرهنگ و زندگی مردمان شهر ساخته می شود و نمایانگر تاریخ و نوع زندگی اقوام خاص است. موزه مردم شناسی ابرکوه نیز به همین منظور ایجاد شده است. اشیای زیر مربوط به موزه هستند که توسط دولت و با کمک مردم جمع آوری گردیده اند:
- تپانچه، تفنگ، وسایل کشاورزی، وسایل استحمام، سندهای قدیمی، سکه های رایج زمان قاجاریه، مهر، سکه امام رضا(ع)، اشیای زینتی، سنگ های حکاکی شده، چراغ های زنبوری از جنس مس و برنج و ورشو، قفل های دست ساز و فولادی قدیمی، لباس های محلی، نسخ خطی و بسیاری وسایل دیگر.
تعداد این اشیای گرانبها و قدیمی، به ۸۰۰ عدد می رسد. قدیمی ترین وسایل موزه مردم شناسی مربوط به دوران ایران پس از اسلام است. وسایل دیگر به دوره های مختلف (دوره ایلخانی صفویه و قاجاریه) بر می گردد.
معماری خانه صولت ابرکوه
نوع معماری این خانه درونگرا است. در حقیقت نوعی از معماری است که در نگاه اول و ظاهری چیزی که مشاهده می شود خشت و گل است، اما وقتی به داخل خانه وارد می شوید با دنیایی از زیبایی و نقش و نگار مواجه خواهید شد.
معماران قدیم در اغلب خانه هایی که می ساختند، از سبک خاصی پیروی می کردند. بیشتر آنها دارای اندرونی و بیرونی هستند. در بخش اندرونی، زنان و کنیزان و خدمتکاران مشغول کار بودند. بخش بیرونی به مردان و مهمانان اختصاص داشته است.
خانه صولت ابرکوه با مساحت هزار متر مربع، مانند سایر خانه های سنتی این منطقه از ایران، در بخش میانی خود حیاطی زیبا با یک حوض و باغچه کوچک دارد که از چهار طرف با اتاق های خانه محصور شده اند. گوشه های راهرویی که رو به حیاط است، با گچ بری خاصی تزیین شده است. در ابتدای اتاق های خانه (دورتادور حیاط) ایوان ها یا صفه هایی به شکل گوشواره قرار دارند.
اطراف این بنا عمارت هایی با طبقات مختلف (۳ طبقه با احتساب زیر زمین) قرار گرفته اند. در ابتدای ورودی این خانه سردر بسیار زیبایی مشاهده می شود که گچ بری ها و مقرنس کاری های آن جلوه ای زیبا ایجاد نموده اند. بعد از عبور از سردر، راهرویی طولانی را باید طی نمود. در کنار این راهرو برج چهارگوش مشاهده می شود.
علاوه بر این، در قسمت شمالی خانه صولت ابرکوه یک اتاق با پنج درب کوچک قرار دارد که رو به آفتاب ساخته شده است. این نشان می دهد که اتاق شمالی در زمستان مورد استفاده ساکنین بوده است. در روبروی این اتاق، اتاق دیگر در ضلع جنوبی قرار دارد که پشت به آفتاب می باشد و همه درب های آن باز است که نشان می دهد در تابستان استفاده می شده است.
اتاق ضلع جنوبی دارای دو ستون با گچ بری خاص می باشد. این ستون ها با نقش های برجسته هایی به شکل گل و بوته و به سبک اسلیمی تزیین شده اند. در زیر اتاق قسمت جنوبی، یک پایاب قرار دارد. این پایاب برای دسترسی ساکنین به قنات ایجاد گردیده است.
هنگامی که از داخل یک خانه امکان دسترسی به قنات وجود داشته باشد، به آن معناست که صاحب آن خانه بسیار متمول بوده است. در گذشته، ساکنان هر شهر و آبادی، برای تهیه آب باید به آب انبار عمومی می رفتند. داشتن آب در خانه، نشانه ارزش مادی بالای آن بنا بوده است. خانه صولت ابرکوه یکی از چنین خانه هایی در گذشته می باشد.
بازدید از این جاذبه را از دست ندهید
اگر به واسطه تورهای داخلی قصد سفر به استان یزد را داشتید یا به صورت شخصی به این شهر سفر کردید، حتما از جاذبه های گردشگری ابرکوه و به ویژه خانه صولت دیدن کنید.
قابل ذکر است که اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در خانه صولت ابرکوه واقع است. سایر خانه های باستانی ابرکوه نیز در نزدیکی خانه صولت ابرکوه خانه صولت قرار دارند. کافی است به تازه میدان ابرکوه بروید تا اکثر آثار باستانی شهر را در این میدان ببینید.
