بازار ارومیه، بنایی زیبا در بافت قدیمی این شهرستان است که امروزه در حد فاصل خیابان‌های عسکرآبادی، امام، مهاباد و اقبال قرار دارد. مسجد جامع ارومیه نیز در همسایگی این بازار قرار گرفته و زیبایی آن را دوچندان کرده است. مسجد و بازار، هر دو جزو آثار ملی ثبت‌شده‌ی ایران به شمار می‌روند و از جمله جذاب‌ترین جاهای دیدنی ارومیه می‌باشند.
تاریخ بازار ارومیه
بازار ارومیه در قرن سیزدهم میلادی و در دوره‌ی صفویه ساخته شده و در ابتدا، وسعت چندانی نداشته است. بسیاری از قسمت‌های آن در دوره‌های قاجاریه و زندیه به آن اضافه شده‌اند.
در آغاز شکل‌گیری بازار ارومیه، مردم روستاهای اطراف بسیاری از اجناس خود را در محوطه‌ی بازار داد و ستد می‌کردند.
به دلیل مصرف زیاد نفت در آن دوران، بخش عمده‌ای از بازار نیز به خرید و فروش این کالا اختصاص یافته بود. در واقع، نفت با شتر از قفقاز به بازار تجاری خوی و از آنجا به بازار ارومیه، تبریز و اردبیل وارد می‌شد و در این بازارها به فروش می‌رسید.
بافت قدیمی بازار ارومیه در طول زمان آسیب‌های زیادی دیده است. در مرمت‌های انجام‌شده نیز به معماری اصیل بازار توجه نشده و بخش‌های نوساز آن با بافت قدیمی ناهماهنگ است.
ویژگی‌ها و سبک معماری
این بازار با زیربنایی در حدود ۶۰هزار متر مربع، دارای قسمت‌های مختلفی است:
- ورودی زیبا با یک تاق بزرگ و چندین تاق کوچک
- هزار مغازه با کارکردهای مختلف
- هفت کاروان‌سرای کوچک (تیمچه) و بزرگ
- پنج حمام قدیمی
- یک مسجد به نام مسجد جامع ارومیه
- دو سرای شجاع‌الدوله و حاج ابراهیم در مجاورت کاروان‌سرا و ضلع شمالی مسجد جامع ارومیه
بنای مستطیل‌شکل بازار ارومیه دارای معماری ساده‌ای است که در آن خبری از کاشی‌ها، سنگ‌کاری‌ها و درهای قدیمی پرزرق‌و‌برق نیست. در تمامی قسمت‌های این بنا از آجرکاری استفاده شده که جلوه‌ی زیبایی به وجود آورده است. راسته‌ها و چهارسوی بازار نیز از آجر و بدون اندود گچ ساخته شده است.
به طور کلی، شیوه‌ی معماری ایرانی بنای مزبور تلفیقی از دوره‌های مختلف است. بخش‌هایی از این بازار در دوره‌ی صفویه ساخته شده و قدمت برخی قسمت‌ها نیز به زمان زندیه و قاجاریه برمی‌گردد.
ساختمان کاروان‌سراهای قدیمی موجود در این بازار در طول زمان خسارات زیادی دیده‌اند و اکنون، جز خرابه‌ای در گوشه‌ی بازار، اثری از آنها به‌جا نمانده است.
مسئولان برای بازسازی این کاروان‌سراها تصمیم‌هایی گرفته‌اند که هنوز به مرحله‌ی اجرا نرسیده است. البته بناهای دیگری مانند حمام قراچه در طی سال‌های اخیر مرمت شده‌اند.
جالب است بدانید «حمام قراچه» به دلیل استحمام نادرشاه افشار در آن و داستان کورکردن دو چشم محمد کریم‌خان بیگلربیگی شهرت بسیاری دارد. این حمام و «حمام آخوند» شهر ارومیه، بارها بازسازی شده‌اند و هنوز هم استفاده می‌شوند. حمام آخوند همچنان كاربري اصلی‌اش يعني استفاده به‌عنوان گرمابه را دارد. البته در محل خزينه‌ی آب سرد آن، دوش قرار داده‌اند.
راسته‌های موجود در بازار ارومیه
بازار ارومیه دارای راسته‌های مختلفی است که در زیر به شرح آنها می‌پردازیم:
راسته‌ی مسگران
از جمله راسته‌های پررفت‌و‌آمد و شلوغ بازار محسوب می‌شود که در آن مسگران ظروف مسی خوش‌رنگ و زیبا را در شکل‌ها و اندازه‌های مختلف می‌سازند و به فروش می‌رسانند. مردم نیز ظروف مسی را برای زینت‌بخشیدن به خانه‌ی خویش یا هدیه‌دادن، به‌عنوان سوغات ارومیه یا برای استفاده در پخت‌وپز و پذیرایی خریداری می‌کنند.
لبنیات‌فروشی
در راسته‌ی لبنیات‌فروشی، لبنیات محلی از قبیل ماست، کره و پنیر به شیوه‌ی سنتی تهیه می‌شوند که علاقه‌مندان می‌توانند از آنها خریداری کنند.
راسته‌ی عطاران
راسته‌ای برای فروش ادویه‌ها و گیاهان مختلفی است که مصارف خوراکی، درمانی، آرایشی و بهداشتی دارند. علاوه بر آن، در این راسته می‌توان انواع صابون و شامپوهای گیاهی را خریداری کرد.
راسته‌ی کفش‌فروشان
در این راسته از بازار ارومیه، کفش‌های زیبایی برای رده‌های سنی مختلف به فروش می‌رسد.
راسته‌ی بلورفروشان
علاقه‌مندان برای خرید بلورهای دست‌ساز به این قسمت بازار مراجعه می‌کنند. بلورسازی نوعی شیشه‌گری است که در آن، ظروفی باب میل مردم هنردوست ایران ساخته می‌شود.
راسته‌ی پارچه‌فروشان
همان‌طور که از نام راسته‌ی پارچه‌فروشان برمی‌آید، انواع پارچه در آن به فروش می‌رسند که سوغاتی مناسبی هم محسوب می‌شوند.
راسته‌ی چاقوفروشان
در این راسته، انواع چاقو و ساطور برای کاربردهای مختلف به فروش می‌رسد.
راسته‌ی زرگران
بیشتر بازارهای قدیمی دارای راسته‌ای به نام زرگران هستند که در آن، انواع زیورآلات از جنس طلا به فروش می‌رسند.
راسته‌ی فرش‌فروشان
راسته‌ای برای خرید و فروش فرش‌های دست‌بافتی است که اغلب آنها را زنان هنرمند ارومیه‌ای بافته‌اند. این فرش‌های دست‌بافت از ارزش و قیمت بیشتری نسبت به فرش‌های ماشینی برخوردارند.
بازار ارومیه؛ از بناهای تاریخی دوره‌ی صفوی
بازار ارومیه یکی از جاذبه‌های گردشگری ارومیه محسوب می‌شود که گردشگران همه‌ساله با تورهای ایرانگردی از آن بازدید می‌کنند. این بنای تاریخی دارای راسته‌های مختلفی است که با عرضه‌ی کالاهای مختلف، نیاز مردم و گردشگران را تأمین می‌کند. دستی بر ایران ضمن معرفی این بنا، شما را به شناخت بیشتر گردشگری مسئولانه دعوت می‌کند.
بازار ارومیه کجاست؟
این بازار در بافت قدیمی شهر ارومیه، بین خیابان امام و بعثت قرار دارد. محل دقیق بازار را می‌توانید در نقشه‌ی زیر ملاحظه بفرمایید:
پرسش‌های متداول درباره بازار ارومیه
برای پیدا کردن پاسخ سایر سوالهایتان می‌توانید با ما از طریق بخش دیدگاه‌های همین پست در ارتباط باشید. ما در اسرع وقت به سوال‌های شما پاسخ خواهیم داد.
بازار ارومیه از چه تاریخچه و قدمتی برخوردار است؟
بازار ارومیه در دوره‌ی صفوی ساخته شد و در دوران زندیه و قاجاریه بر وسعت و بخش‌های آن افزوده گردید.
بازار ارومیه چه بخش‌هایی دارد؟
برخی از بخشها و راسته‌های پررونق این بازار عبارتاند از: راسته‌ی مسگرها، راسته‌ی لبنیات‌فروشی، راسته‌ی عطاران، راسته‌ی کفش‌فروشی، راسته‌ی بلورفروشی، راسته‌ی پارچه‌فروشان، راسته‌ی چاقوفروشان، راسته‌ی زرگرها و راسته‌ی فرش‌فروشان.
معماری بازار ارومیه چگونه است؟
معماری بازار مزبور سبک ایرانیاسلامی دارد. در معماری این بازار نمونه‌هایی از سبک‌های معماری دوران افشاریه و زندیه و قاجار نیز به چشم می‌خورد. ویژگی مهم معماری بازار ارومیه سادگی آن است و اثری از کاشی‌کاری و سنگ‌کاری و درهای قدیمی پرکار چوبی در آن دیده نمیشود.
