بنا بر گزارش "دستی بر ایران" و به نقل از سایت "باشگاه"، نحوه اعمال اوراق اختیار فروش تبعی بر دو نوع نقدی و فیزیکی می باشد. اگر با اوراق تبعی و نحوه اعمال آنها آشنایی ندارید، این مطلب را بخوانید.
در این مطلب قصد داریم تا با نحوه اعمال اوراق اختیار فروش تبعی بیشتر آشنا شویم. اما ابتدا باید بررسی کنیم که منظور از اوراق اختیار فروش تبعی چیست؟ اوراق اختیار فروش تبعی نوعی اوراق بهادار است که در بازار سرمایه معامله میشود.
از ویژگیهای این اوراق این است که با در اختیار داشتن آن میتوانید در تاریخی مشخص، مقداری معین از سهمی خاص را با قیمتی که از قبل مشخص شده است، بفروشید.
به عبارت دیگر، خرید اوراق اختیار تبعی به شما این امکان را میدهد که اگر قیمت سهم خریداری شده از قیمتی که در اوراق فروش تبعی آن مشخص شده است کمتر باشد، آن سهم را با قیمتی بیشتر معامله کنید. به این قیمت، قیمت اعمال گفته میشود. قیمت اعمال همان قیمت مشخص شده در اوراق اختیار فروش تبعی است.
با استفاده از این اوراق شما میتوانید ریسک سرمایهگذاری خود را کاهش دهید. تمامی جزئیات مربوط به اعمال اوراق اختیار تبعی از جمله قیمت اعمال و تاریخ سررسید اوراق، در اطلاعیه عرضه اوراق مشخص میشود.
اعمال اوراق اختیار فروش تبعی
اوراق اختیار فروش تبعی تنها در تاریخ سررسید قابلیت اعمال شدن دارد. بعد از آن تاریخ اوراق کارایی نداشته و نمیتوانید از آن استفاده کنید. بنابراین، در قدم اول برای اعمال اوراق اختیار باید از سررسید آن آگاه باشید.
برای اعمال اوراق اختیار باید قبل از تاریخ سررسید درخواست اعمال اوراق را ثبت کنید. پس از ثبت درخواست امکان لغو آن وجود ندارد؛ بنابراین لازم است تا با اطمینان این درخواست را انجام دهید. البته بعد از ثبت درخواست اعمال، امکان تغییر نحوه تسویه اوراق تبعی وجود دارد.
روشهای تسویه اوراق اختیار فروش تبعی
تسویه اوراق اختیار تبعی در بازار سرمایه ایران به 2 شکل تسویه نقدی و تسویه فیزیکی انجام میشود که در ادامه آنها را معرفی میکنیم:
تسویه نقدی اوراق اختیار تبعی
در این روش از تسویه اوراق اختیار تبعی، در تاریخ سررسید در صورتی که قیمت سهم از قیمت اعمال کمتر باشد، اختلاف قیمت اعمال و قیمت پایانی سهام پایه از طرف عرضهکننده به دارنده اوراق به صورت نقدی پرداخت میشود.
با تسویه نقدی اوراق اختیار تبعی، مابهالتفاوت قیمت اعمال و قیمت پایانی سهم به مشتری پرداخت میشود، اما سهام پایه اوراق اختیار در پرتفوی او باقی میماند.
توجه داشته باشید که تسویه نقدی تنها زمانی امکانپذیر است که قیمت پایانی سهم پایه از قیمت اعمال اوراق در روز سررسید پایینتر باشد.
تسویه فیزیکی اوراق اختیار تبعی
در تسویه فیزیکی اوراق اختیار فروش، عرضهکننده اوراق متعهد میشود تا سهام پایه را با قیمت مشخص در قرارداد، از دارنده اوراق خریداری کند. در این نوع از تسویه اوراق، سهام اصلی به قیمت اعمال از دارنده اوراق تبعی خریداری و مبلغ موردنظر به او پرداخت میشود. در نهایت پس از پرداخت مبلغ دارایی سهام پایه دارنده اوراق از پرتفوی او کسر میشود.
در تسویه فیزیکی اوراق اختیار فروش اگر قیمت سهم بالاتر از قیمت اعمال باشد، همچنان امکان اعمال اوراق اختیار فروش وجود دارد.
مبلغ حاصل از تسویه اوراق اختیار فروش تبعی به مانده حساب شما در سامانههای آنلاین اضافه میگردد.
معمولا در اطلاعیه عرضه اوراق تبعی نوع تسویه توسط صادرکننده اوراق مشخص میشود. اما در صورت حق انتخاب نوع تسویه توسط خریدار اوراق، شما میتوانید با توجه به تحلیل خود روش مناسب را انتخاب کنید.
به عنوان مثال، در تاریخ 16 آبان سهم X دارای صف فروش با قیمت 1500 ریال بوده و قیمت اعمال اوراق تبعی آن 1900 تومان است. در تسویه نقدی اوراق تبعی سهم X شرکت صادرکننده تفاوت دو قیمت عنوان شده را نسبت به تعداد اوراق پرداخت میکند و سهم X در داراییهای پرتفو دارنده اوراق باقی میماند. در صورت تسویه فیزیکی نیز صادرکننده باید به تعداد اوراق تبعی در قیمت اعمال سهام شما را خریداری کند. در این مثال، تفاوت دو روش تسویه اوراق اختیار فروش تبعی را با زبان ساده بیان کردیم.
مزیت اوراق اختيار تبعی
اوراق اختيار فروش، عملا فروش سهم را در قیمتی عادلانه تضمین میکند. این مسئله نشانهای از ارزندگی سهم به بازار ارائه میکند و افراد را به انجام معاملات بیشتر ترغیب میکند و موجب رونق بازار میشود. علاوه بر این شرکتها نیز میتوانند از کاربردهای این اوراق استفاده کنند و با استفاده از آن ارزش سهام خود را حفظ کنند.
در اوراق اختیار فروش به خریدار این امکان داده میشود تا سهام پایه را بیمه نماید که به این ترتیب بازدهی برای خریدار تضمین میشود. بنابراین، این اوراق برای هر دو سر معامله یعنی خریدار و شرکت دارای مزیت است.
سخن آخر
اوراق اختیار فروش تبعی ابزاری برای کنترل ریسک سرمایهگذاری در بازار بورس است. ابزاری که سهامداران و شرکتها میتوانند از مزیتهای آن استفاده کنند.
توجه داشته باشید که اگر فردی قصد خرید اوراق اختیار فروش تبعی را داشته باشد، حتما باید قبل از خرید اوراق سهم پایه را خریداری کند. از طرفی سرمایهگذار نمیتواند بیشتر از تعداد سهام پایه خريداری شده اوراق اختیار فروش تبعی خریداری کند. در صورتی که تعداد سهام پایه خریداری شده توسط سهامدار از تعداد اوراق اختیار فروش تبعی کمتر باشد، اوراق تبعیِ اضافه، باطل میشوند.