مجموعه آرامگاه مشتاق علیشاه کرمان

آرامگاه مشتاقیه یکی از بناهای تاریخی دوره قاجار و از جاهای دیدنی کرمان است که در واقع مجموعه ای شامل سه گنبد می باشد. در ضلع شمالی این مجموعه که به نام سه گنبدان نیز شناخته می شود، آرامگاه مشتاق علیشاه کرمان از صوفیان معروف قرن هجدهم میلادی قابل رویت است. دو آرامگاه دیگر در مجموعه مشتاقیه مربوط به شیخ اسماعیل هراتی و کوثر علیشاه همدانی می باشد.

علاوه بر آن، این بنا شامل مسجد و رواق نیز هست. همچنین، در قسمت داخلی آن دو اتاق نیز مشاهده می شوند که بسیاری از بزرگان دوره قاجاریه در آن به خاک سپرده شده اند. بنای مزبور در سال ۱۳۴۵ خورشیدی، در ردیف آثار ملی ایران قرار گرفته است.

مختصری درباره تاریخچه آرامگاه مشتاق علیشاه کرمان

در دوران زندیه، فرماندار وقت کرمان به نام میرزا حسین خان در مکان فعلی این مجموعه مدفون بود. بنابراین، پسر میرزا حسین تصمیم می گیرد که بر سر مزار پدرش آرامگاهی بنا کند.

با این وجود، بنای مزبور در دوره قاجاریه تخریب می شود و آرامگاه دیگری با دو گنبدخانه در محل آرامگاه قدیمی ایجاد می گردد. این دو گنبدخانه در واقع بر سر آرامگاه مشتاق علیشاه و کوثر علیشاه همدانی ساخته می شود و به همین دلیل آن را مشتاقیه می نامند. گنبدخانه شیخ اسماعیل هراتی نیز بعدها به ضلع شرقی مجموعه افزوده می شود.

ویژگی ها و سبک معماری مجموعه مشتاقیه

مجموعه آرامگاه مشتاق علیشاه دارای دو ورودی در قسمت های شمالی و جنوبی است که ورودی قسمت جنوبی شامل سردر، هشتی و ایوانی در پشت می باشد. پس از عبور از این ورودی، می توان به صحن وسیع مجموعه مشتاقیه وارد شد. بنابراین، ورودی جنوبی در محور اصلی حیاط قرار گرفته است.

در مقابل، ورودی شمالی به طور کامل در امتداد این محور قرار ندارد. از طرفی، گنبدخانه کوثر علیشاه که بزرگتر از دو گنبدخانه دیگر می باشد، در راستای هیچکدام از ورودی های مجموعه قرار نگرفته است. در نتیجه، مشخص می شود که بنای مزبور از نظر معماری به شکل منظم و دقیق بنا نشده است.

گنبدخانه های موجود در این مجموعه هر کدام ویژگی های منحصر به فردی دارند. یکی از این گنبدخانه ها که مزار شیخ اسماعیل هراتی در آن قرار گرفته است، فاقد کاشی کاری و تزیینات دیگر می باشد و دارای نمای آجری است. البته، دو گنبدخانه دیگر موجود در مجموعه مشتاقیه نیز در ابتدای ساخت چنین خصوصیاتی داشتند.

سپس، در دوره های بعد نمای دو آرامگاه مشتاق علیشاه و کوثر علیشاه همدانی کاشی کاری می شوند. همچنین، در طی سال های اخیر تزییناتی از قبیل نقاشی، گچبری، کاربندی و مقرنس به آنها اضافه می گردد. در مقابل، آرامگاه اسماعیل هراتی به همان شکل گذشته خود باقی می ماند.

در این میان، قسمت داخلی آرامگاه مشتاق علیشاه نیز دارای تزیینات بسیار زیبایی است. وجود یک منبر از دوره قاجار در داخل این آرامگاه جلوه زیبایی به آن بخشیده است.

زندگی نامه مشتاق علیشاه

میزا محمد تربتی که به مشتاق علیشاه شهرت داشت، در قرن هجدهم میلادی زندگی می کرد. پدر و مادر او اصالتا اهل تربت حیدریه استان خراسان بودند. میرزا محمد در کودکی آنها را از دست می دهد. بنابراین، زندگی او همواره با مشقت و سختی همراه بوده است.

زمانی که میرزا محمد کمی بزرگ می شود، برادرانش او را برای تحصیل به مکتب خانه اصفهان می فرستند. با این وجود، به دلیل این که او علاقه زیادی به تحصیل به دور از خانواده نداشت مدتی نمی گذرد که ترک تحصیل می کند. پس از آن، میرزا محمد دوباره به اصرار برادرانش مدتی به کار بافندگی مشغول می شود.

او دوباره به علت نداشتن علاقه به کار بافندگی، آن حرفه را نیز کنار می گذارد. پس از گذشت مدتی، میرزا محمد این بار با اختیار خود در کشتی پهلوانی شرکت می کند. او در زورخانه ای واقع در اصفهان به ورزش پهلوانی می پردازد. با وجود موفقیت نسبی در این زمینه، رشته پهلوانی را ادامه نمی دهد.

او در نوجوانی مدتی نیز به نوحه خوانی می پردازد. می گویند که او از صدای خوبی نیز برخوردار بوده است. علاقه میرزا محمد به موسیقی ایران و شناخت دستگاه های موسیقی، او را به این سمت می کشاند.

بنابراین، تصمیم می گیرد که در زمینه موسیقی مهارت خود را افزایش دهد. بدین ترتیب، با آموزش دیدن در نزد استادان مجرب، موفقیت زیادی در این زمینه به دست می آورد.

او در زمینه موسیقی تا آنجایی پیشرفت می کند که به یکی از برجسته ترین نوازدگان سه تار تبدیل می شود. بعدها او سیم چهارمی را به این ساز اضافه می کند. هم اکنون، سیم چهارم این ساز منسوب به میرزا محمد تربتی (ملقب به مشتاق علیشاه) می باشد و به سیم مشتاق معروف است.

علاوه بر آن، آشنایی مشتاق علیشاه با تصوف سبب می شود که او با صوفیان زیادی از قبیل شاه نعمت الله ولی آشنا گردد. در این زمینه، او مریدان و دشمنان زیادی پیدا می کند.

در مدتی که او به صوفی گری مشغول می شود، شایعات زیادی درباره اش در میان مردم پخش می شود. سپس، کار به جایی می کشد که ملا عبدالله مجتهد کرمانی با تحریک مذهبی مردم مبنی بر این که نواختن ساز برای عبادت مخالف شرع اسلام است، دستور سنگسار میرزا محمد را در سال ۱۷۹۱ میلادی می دهد. در ضمن این حادثه، او به همراه یکی از مریدانش جان خودشان را از دست می دهند.

پیکر مشتاق علیشاه و چند تن دیگر از همفکران وی در محل دفن فرماندار وقت کرمان به خاک سپرده می شود. سپس، در زمان فرماندار بعدی کرمان، سنگسار وی را تقبیح می کنند و این مجموعه را توسعه می دهند و بازسازی می کنند. به دلیل شهرت و محبوبیت مشتاق علیشاه در بین مردم، آن مجموعه را مشتاقیه می نامند. پس از آن، بناهای دیگری از قبیل مسجد و رواق نیز به مجموعه مزبور اضافه شدند.

بازدید از آرامگاه مشتاق علیشاه کرمان را از دست ندهید

آرامگاه مشتاق علیشاه به دلیل تزیینات نمای داخلی و خارجی در مجموعه مشتاقیه از اهمیت ویژه ای برخوردار است. دوستداران میرزا محمد تربتی و علاقه مندان به موسیقی سه تار، تمایل زیادی برای بازدید از این آرامگاه نشان می دهند. بدین ترتیب، آرامگاه مشتاق علیشاه به یکی از مقاصد گردشگری مهم تبدیل شده است.

چنانچه با تورهای ایرانگردی یا به صورت شخصی عازم کرمان هستید، حتما از آرامگاه مخترع سیم چهارم سه تار دیدن کنید. ″دستی بر ایران″ با داشتن سابقه طولانی در زمینه معرفی جاذبه های گردشگری کرمان، شما را به بازدید از آرامگاه مشتاق علیشاه دعوت می کند.

آرامگاه مشتاقیه کجاست؟

مجموعه‌ی آرامگاه مشتاقیه یا مشتاق علیشاه در حاشیه‌ی میدان مشتاق (شهدا) شهر کرمان قرار گرفته است. موقعیت مکانی دقیق این آرامگاه را در زیر مشاهده می‌کنید:

پرسش‌های متداول درباره آرامگاه مشتاق علیشاه

اگر پاسخ پرسش‌های خود را در موارد زیر پیدا نکردید، از طریق بخش دیدگاه‌های همین پست، سوالهایتان را با ما در میان بگذارید. ما در اولین فرصت به آنها پاسخ خواهیم داد.