آرامگاه سید غلام رسول چابهار و اهمیت آن

آرامگاه سید غلام رسول چابهار در پنج کیلومتری شمال غربی این شهر قرار دارد و از جاهای دیدنی چابهار به حساب می‌آید. آرامگاه مزبور، دارای نمایی سفید و معماری منحصربه‌فرد است و همه‌ساله مراسم خاصی در آن برگزار می‌شود. در این مقاله به شرح ویژگی‌های معماری این آرامگاه و مراسم خاص آن می‌پردازیم.

ویژگی‌های آرامگاه سید غلام رسول چابهار

بر اساس شواهد موجود، این آرامگاه، در سال ۱۰۲۴ میلادی ساخته شده است. تعدادی از کارشناسان عقیده دارند که بنای مزبور در دوره تیموریان ساخته‌ شده است، زیرا به شاخصه‌ها و نشانه‌هایی دست یافته‌اند که مشابه بناهای ساخته شده در دوره تیموریان هستند.

در این آرامگاه، سبک هندی نیز به چشم می‌خورد. به اعتقاد برخی دیگر از کارشناسان، بنای مزبور به دوره‌ی تیموریان تعلق دارد، اما در دوره‌های بعد، طرح‌هایی از سبک هندی به آن افزوده شده‌اند.

اگرچه معماری این سازه‌ی تاریخی به معماری دوره سلجوقی شباهت فراوانی دارد، اما طرح‌ها‌ و نقاشی‌های زیبای آن به طرح‌های دوره صفوی شباهت دارند. احتمالاً بنای آرامگاه را در دوره سلجوقی ساخته‌اند و این تزیینات را در دوره صفوی به آن اضافه کرده‌اند.

بنای آرامگاه در ضلع غربی حیاط، بر روی صُفه‌هایی به ارتفاع یک متر ساخته شده است. ورودی اصلی بنای مزبور، در قسمت میانی صفه قرار دارد. بر روی پیشانی این ورودی، نقاشی‌های تزئینیِ رنگارنگی مشاهده می‌شوند که با طرح‌ و نقش ستاره‌های مشبک، زینت یافته‌اند.

با عبور از ورودی اصلی، به فضای داخلی آرامگاه می‌رسیم. در همان ابتدای ورود، دیوارهای این آرامگاه جلب توجه می‌کنند. این دیوارها دارای تاقچه‌ها و تاق‌نماهایی با تزیینات گچبری هستند که شکل دایره به خود می‌گیرند. این شیوه‌ی ساختِ دیوار، جزو ویژگی‌های متمایز آرامگاه سید غلام رسول به شمار می‌رود.

علاوه بر آن، در گوشه‌ی شرقی این بنا، چند ستون چوبی و پیشخوانی با سقف پوشیده از تیرهای چوبی و حصیری مشاهده می‌شوند. این پیشخوان که به تازگی به بنا اضافه شده است، به واسطه‌ی ۵ پله به حیاط راه می‌یابد.

همچنین، در چهار گوشه‌ی بنای آرامگاه سید غلام رسول، چهار مناره‌ی کوتاه وجود دارند که به زیبایی کار شده‌اند. در قسمت جنوبی این بنا نیز محراب قرار دارد.

در نمای ضلع شمالی و روبه‌روی محراب، تاق‌نماهای مقرنس‌کاری‌ شده‌ی زیبایی به چشم می‌خورند. هنگام برگزاری مراسم و اعیاد مذهبی از این تاق‌نماها به عنوان مکانی برای روشن کردن شمع و قرار دادن نذری استفاده می‌شود. در بالای تاق‌نماها، چهار نورگیر نیز وجود دارند که روشنایی آرامگاه را تأمین می‌کنند.

همچنین، در ضلع غربی آرامگاه مزبور، تاق‌نماهای دیگری با تزیینات مقرنس مشاهده می‌شوند. قسمت داخلی این تاق‌نماها با کلماتی از قبیل «محمد»، «علی» و «لا اله الا الله» تزیین شده‌اند.

اعتقادات مردم محلی درباره آرامگاه و شرح مراسم ده روزه

مردم محلی نام اصلی «سید غلام» را «رسول» می‌پندارند که دارای مذهب شیعه بوده است. مسلمانان هندی، احترام خاصی برای او قائل بوده‌اند. بااین‌وجود، امروزه اطلاعات زیادی از او در دست نیست.

تنها اطلاعاتی که از سید غلام وجود دارد این است که او در شب عروسی با یکی از دختران چابهار، بیمار می‌شود و از دنیا می‌رود. او وصیت می‌کند پس از مرگش سوگواری نکنند و به جای آن، ۱۰ شبانه روز بر سر مزارش به شادی و پایکوبی بپردازند.

همه ساله مردم محلی از «پانزدهم ذی‌القعده به مدت ۱۰ روز» مراسمی برپا می‌کنند. مردم چابهار و مناطق اطراف و مردم آفریقایی‌تبار (سیاه‌پوستان)، در این مراسم گرد هم می‌آیند و به جشن و پایکوبی می‌پردازند.

اجرای مراسم به این ترتیب است که بانوان در صبح روز اول و دوم، حیاط آرامگاه را جارو می‌کشند و مردان مقدمات جشن را فراهم می‌آورند. در روز بعد، هنگام طلوع خورشید به نواختن ساز و دهل می‌پردازند. در این مراسم، قَوّالان پاکستانی، رقصندگان هندی و خوانندگان آفریقایی‌تبار، به هنرنمایی می‌پردازند. برنامه‌های این مراسمِ 10 روزه در سه نوبت صبح، عصر و شامگاه اجرا می‌شوند.

در طول مراسم، زنان کهن‌سال در درون آرامگاه سید غلام رسول حضور می‌یابند تا برای شفای بیماران خود دعا کنند و نیات خود را از خداوند طلب کنند. در مقابل، زنانِ جوان‌تر در مراسم شرکت می‌کنند و به جشن و سرور می‌پردازند. مردان نیز در محوطه‌ی پیشخوان حاضر می‌شوند و ساز و دهل می‌نوازند.

البته، تعدادی از مردم محلی درباره فرد مدفون در آرامگاه، عقاید دیگری دارند. در این زمینه دو باور متفاوت وجود دارند که به شرح زیر است:

1. صاحبِ مزار، عارفِ وارسته، سید عبدالرسول است که شیعیان چابهار احترام خاصی برای او قائل هستند. البته، افراد غیر شیعه هم به تبعیت از شیعیان، آرامگاه عبدالرسول را زیارت می‌کنند.
2. آرامگاه مزبور متعلق به یک «لوطی» است. مردم چابهار به مطرب‌های دوره گرد، لوطی می‌گویند.

همان‌طور که اشاره شد، باورمندان به عقیده‌ی اول، به فوت سید عبدالرسول در شب عروسی اعتقاد دارند. باورمندان به عقیده دوم، او را یک لوطی می‌دانند که تمام عمرش را به شادی گذرانده است. به باور آن‌ها، او پس از مرگ نیز مردم را به رقص و پایکوبی فرامی‌خواند. البته، این افراد نیز به فوت این مطرب دوره‌گرد در شب عروسی اعتقاد دارند. شایان توجه است که هر دو گروه در مراسم ۱۰ روزه شرکت می‌کنند.

حتماً سری به آرامگاه سید غلام رسول چابهار بزنید

آرامگاه سید غلام رسول، بنایی به سبک معماری ایرانی است که گردشگران علاقه زیادی به بازدید از آن دارند. متاسفانه این مراسم ۱۰ روزه دیگر برگزار نمی‌شود، اما دیدار از این آرامگاه خالی از لطف نیست. دستی بر ایران، ضمن ترغیب گردشگران به شناخت اصول گردشگری مسئولانه، تلاش دارد سایر جاذبه‌های گردشگری چابهار را معرفی کند.

آرامگاه سید غلام رسول کجاست؟

این زیارتگاه در ۵کیلومتری شمال غربی شهر چابهار از استان سیستان و بلوچستان قرار دارد. محل دقیق آرامگاه را در نقشه‌ی زیر ملاحظه می‌فرمایید:

پرسش‌های متداول درباره آرامگاه سید غلام رسول

برای پیدا کردن پاسخ سایر سوالهایتان می‌توانید با ما از طریق بخش دیدگاه‌های همین پست در ارتباط باشید. ما در اسرع وقت به سوال‌های شما پاسخ خواهیم داد.