کوه سبلان و شگفتی های طبیعی مناطق پیرامون آن

کوه سبلان یکی از مرتفع ترین کوه های ایران است. این کوه در شمال غرب ایران و در استان اردبیل قرار دارد. سبلان سومین قله بلند ایران پس از دماوند است. ۱۵۱۵ قله بسیار برجسته در جهان وجود دارد که سبلان یکی از آنهاست.

جغرافیای منطقه کوه سبلان

از لحاظ موقعیت جغرافیایی، کوه سبلان در ۳۵ کیلومتری غرب شهر اردبیل و ۲۵ کیلومتری جنوب شرقی شهرستان مشکین‌ شهر واقع است. این کوه در مرز بین بخش مرکزی شهرستان اردبیل و بخش لاهرود شهرستان مشکین ‌شهر قرار دارد. طول این کوه ۶۰ کیلومتر و عرض آن ۴۵ کیلومتر است. مساحت آن نیز نزدیک به ۶۰۰۰ کیلومتر مربع می باشد.

ارتفاع سبلان ۴۸۱۱ متر از سطح دریا است. سبلان یک کوه آتشفشانی فعال است. این کوه در مرحله فومرولیو می باشد. همچنین در بالای قله آن دریاچه کوچکی قرار دارد.

آبگرم‌های طبیعی زیادی در دامنه های کوه سبلان وجود دارند. این آب گرم ها یکی از جاذبه های طبیعی این منطقه محسوب می شوند. این کوه و مناطق مجاورش در تابستان هوایی خنک و معتدل دارد. همچنین در زمستان پیست اسکی آلوارس یکی از تفریحات این منطقه است.

کوه سبلان از مجموعه‌ای از ارتفاعات متعدد تشکیل شده است. کوهستان سبلان به‌ طور کلی سه قله معروف دارد. قله بزرگ آن به سلطان مشهور است که در جبهه غربی قرار دارد. دو قله دیگر آن به هرم و کسری مشهورند. قسمت شرقی کوه سبلان با نام قله آتشفشان، سبلان ارتفاع ۴۸۱۱ متری دارد. تمام قله‌های سبلان در همه ایام سال پوشیده از یخ و برف‌های دائمی هستند.

در کنار جان ‌پناه این کوه، سنگی به شکل عقاب قرار دارد که در طول زمان به نماد سبلان تبدیل شده ‌است. این قطعه سنگ به شکل عقابی است که نشسته و سر را به سوی شرق چرخانده ‌است. در مسیر صعود از یال شرقی سنگهایی به شکل روباه، کبوتر کاکلی و شاه و ملکه وجود دارد که در مسیر پرچم‌های راهنما محسوب می شوند.

صعود به این کوه

سه مسیر برای رسیدن به قله سبلان وجود دارد که در اینجا به معرفی آنها می پردازیم:

1- مسیر شمال‌ شرقی
این مسیر رایج ترین مسیر برای رسیدن به قله است. مسیر مذکور از آبگرم شابیل (جنوب شهر لاهرود در جاده اردبیل به مشکین ‌شهر) آغاز می‌شود. این مسیر در بیشتر بخش ها کاملاً پاکوب می باشد.

مسیر دسترسی در این روش دارای پرچم‌های راهنما است و رسیدن به قله را آسان می سازد. این جبهه ساده است و برای کوهنوردان معمولی مناسب می باشد.

2- مسیر غربی
این مسیر از پای دریاچه قره گل شروع می‌شود. پس از گذر از هرم چال و یخچال عظیم هرم به جان‌پناه غربی و سپس قله سبلان می‌رسد.

3- مسیر جنوبی
این مسیر از سمت جنوب قله آغاز می‌شود. در این مسیر جان ‌پناهی وجود ندارد. این جبهه سخت‌ترین راه صعود به قله سبلان است. همچنین از سنگ‌های بزرگ تشکیل شده ‌است. پیست اسکی آلوارس که یکی از مجهزترین پیست‌های اسکی ایران است، در این مسیر قرار دارد.

پیشینه تاریخی کوه سبلان

برخی کوه سبلان را محل بعثت پیامبر ایران (زرتشت) می‌دانند. از این رو، این کوه برای مردم محلی دارای تقدس خاصی است. در کتاب “چنین گفت زرتشت” نیچه، نمونه ای از این موضوع مشاهده می‌شود. در بخشی از این کتاب ذکر می شود که زرتشت پس از رسیدن به مقام رسالت از کوه سبلان پایین می آید. در میان بومیان و عشایر منطقه قسم به این کوه رایج است.

جاذبه‌های گردشگری پیرامون کوه سبلان

در اینجا به معرفی سایر جاذبه های طبیعی پیرامون کوه سبلان می پردازیم:

آلوارس
این منطقه تله سیژ، پیست اسکی، آبشار، رودخانه و دشت های بزرگی دارد. همچنین فاصله‌ آن تا سرعین فقط ۲۴ کیلومتر است. آلوارس جاده زیبایی دارد و بین قله سبلان و سرعین واقع شده است.

پل معلق مشکین شهر
این پل در فاصله ۵۸ کیلومتری کوه سبلان است. لقب طولانی‌ترین پل معلق خاورمیانه را دارد و در ارتفاع ۸۰ متری واقع شده است.

عوارض طبیعی منطقه

این منطقه دارای کوه ها و رودخانه های مجزایی است که هر یک به نوبه خود، سهم مهمی در را در اکوسیستم منطقه ایفا می کنند. در اینجا به معرفی آنها می پردازیم:

آرالاگالاسی داغ
این کوه با ارتفاع 2212 متر در محدوده شهرستان مشکین شهر، بخش ارشق، دهستان ارشق مرکزی و در 45 کیلومتری شمال شرقی مرکز شهرستان مشکین شهر واقع شده است.

آق مسجد
این کوه یکی از ارتفاعات سبلان بشمار می رود. ارتفاع آن 2922 متر بوده و در محدوده شهرستان مشکین شهر، بخش مرکزی، دهستان لاهرود و در 20 کیلومتری شرق مرکز شهرستان مشکین شهر واقع شده است.

اوغلان داغ
این کوه نیز از ارتفاعات سبلان به شمار می رود. ارتفاع آن 2662 متر بوده و در محدوده شهرستان مشکین شهر، دهستان مشکین غربی و در 18 کیلومتری جنوب غربی مرکز شهرستان مشکین شهر قرار دارد.

اوغلان گالاسی
این کوه با ارتفاع 2348 متر در محدوده شهرستان مشکین شهر، دهستان ارشق مرکزی و در 14 کیلومتری شمال شرقی مرکز بخش ارشق واقع شده است.

اویستی
این کوه با ارتفاع 2090 متر در محدوده شهرستان مشکین شهر، دهستان ارشق مرکزی و در 13 کیلومتری شمال شرقی مرکز بخش ارشق قرار دارد.

اویستی داغی
این کوه با ارتفاع 2010 متر در محدوده شهرستان مشکین شهر، دهستان ارشق مرکزی و در 17 کیلومتری شمال غربی مرکز بخش ارشق واقع شده است.

تندورلو
این کوه با ارتفاع 2462 متر در محدوده شهرستان مشکین شهر، دهستان لاهرود و در شرق ناحیه مرکزی شهرستان مشکین شهر است.

چالداغ
این کوه یکی از ارتفاعات سبلان بشمار می رود. ارتفاع آن 3088 متر در محدوده شهرستان مشکین شهر، دهستان مشکین غربی و در 19 کیلومتری جنوب غربی مرکز شهرستان مشکین شهر قرار دارد. بخشی از رودخانه جمال آباد از این کوه سرچشمه می گیرد.

چکی چای
این کوه با ارتفاع 2387 متر در محدوده شهرستان مشکین شهر، دهستان شعبان و در 23 کیلومتری جنوب غربی مرکز شهرستان مشکین شهر واقع شده است. این کوه یکی از ارتفاعات سبلان بشمار می رود.

ساری کهل
این کوه با ارتفاع 2225 متر در محدوده شهرستان مشکین شهر، دهستان لاهرود و می توان آن را در 13 کیلومتری شرق مرکز شهرستان مشکین شهر یافت.

عباس خان
این کوه با ارتفاع 2044 متر در محدوده شهرستان اردبیل، دهستان یورتچی غربی و در 45 کیلومتری جنوب مرکز شهرستان اردبیل قرار دارد.

قزگالاسی
این کوه با ارتفاع 2321 متر در محدوده شهرستان مشکین شهر، دهستان ارشق مرکزی و در 15 کیلومتری شمال شرقی مرکز بخش ارشق می باشد. این کوه در شمال شرقی خط مرزی جمهوری اسلامی ایران و جمهوری آذربایجان قرار گرفته است.

گوداغ
این کوه با ارتفاع 2485 متر در محدوده شهرستان مشکین شهر، دهستان مشکین شرقی و می توان آن را در 5 کیلومتری جنوب شرقی مرکر شهرستان مشکین شهر یافت. این کوه یکی از ارتفاعات سبلان بشمار می رود.

هرم داغ
این کوه 4392 متر ارتفاع دارد و برای رفتن به آنجا باید در محدوده شهرستان مشکین شهر، دهستان لاهرود، به 18 کیلومتری جنوب شرقی مرکز شهرستان مشکین شهر رفت.

ییلاق جبلو
این کوه با ارتفاع 2223 متر در محدوده شهرستان مشکین شهر، دهستان شعبان و در 25 کیلومتری جنوب غربی مرکز شهرستان مشکین شهر واقع شده است.

گلک علی داغی
این کوه با ارتفاع 2370 متر در محدوده شهرستان مشکین شهر، دهستان شعبان و در 24 کیلومتری جنوب غربی مرکز شهرستان مشکین شهر قرار دارد. کوه یکی از ارتفاعات سبلان بشمار می رود

رودخانه مشکین چای
این رود از دامنه‌های شمالی كوه سبلان، در 23 کیلومتری جنوب غربی مشكین ‌شهر سرچشمه می‌گیرد و با شیب تند به سوی شمال جریان می‌یابد.

رودخانه خیاو
خیوچای یا خیاوچای از سرشاخه های مهم رودخانه قره سو در شهرستان مشکین شهر است. این رودخانه از ارتفاعات هزار میخ، آیقار، دلی آلی، جنوار داغی سرچشمه می گیرد و به قره سو می ریزد. این رودخانه مهم ترین زیستگاه ماهی قزل آلای خال قرمز در استان اردبیل می باشد.

رودخانه قره سو
این رودخانه از رشته کوه های باغرو (تالش) در شرق اردبیل سرچشمه می گیرد. این رود، در مسیر خود ضمن عبور از دشت اردبیل آبهای جاری این قسمت، از جمله بالخلی چای را جمع آوری می نماید.

رودخانه قوتورسو
این رودخانه از دامنه شمالی كوه سبلان، 18 كیلومتری جنوب شرقی مشكین ‌شهر سرچشمه می‌گیرد. با شیب زیاد نخست به سوی شمال شرق و سپس به سوی شمال غرب جریان می‌یابد. پس از گذشتن از روستاهای متعدد در 2 كیلومتری باختر روستای چنگ دره، به قره‌سو می‌ریزد.

دریاچه های سبلان

در اطراف کوه سبلان دریاچه های زیبایی وجود دارند که در اینجا به معرفی آنها می پردازیم:

دریاچه‌ آت گلی در شیروان دره
این دریاچه در میان ارتفاعات سبلان در شرق مشکین شهر استان اردبیل در شیروان دره قرار دارد. همچنین جز مناطق حفاظت شده می باشد. تنوع ماهی های این دریاچه بی نظیر می باشد. به ویژه ماهی های قزل آلای رنگین کمانی آن بسیار مشهور است. حتی وقتی سرمای کوهستانی لایه ای از یخ را روی دریاچه می کشاند، دنیای زیرآب دریاچه به حیات خود ادامه می دهد.

دلیل نام گذاری این دریاچه به آت گلی را باید در افسانه های مردم محلی جست. آن ها معتقد بودند در گذشته های دور، سحرگاهان یک اسبی سفید از دریاچه بیرون می آمده و سپس شیهه کنان به درون دریاچه باز می گشته است. مردم منطقه اعتقاد دارند که عمق این دریاچه بی انتها است. به همین دلیل آن را دیب سبز یعنی “دریاچه ای که عمق ندارد” هم می نامند.

دریاچه قله ساوالان (سبلان)
این دریاچه بیضی شکل است و در ارتفاع 4811 متری در قله كوه سبلان قرار گرفته است. اندازه قطر بزرگ آن با جهت شرقی – غربی حدود 180 متر و قطر کوچکش حدود 80 متر است. وسعت دریاچه بالغ بر 12000 متر مربع است. آب آن صاف و زلال و درجه حرارت آن در ماه های گرم نیز در حد صفر است.

سطح دریاچه اکثر ایام سال منجمد و پوشیده از یخ و برف می باشد و در طول تابستان (ماههای تیر، مرداد و شهریور) ورود به آن مجاز است. آب دریاچه از آبراهه خروجی چند متری به طرف ورودی شرقی جاری سپس در زمین فرو می رود.

طاووس گلی
این مرداب در قسمت جنوبی شهرستان مشکین شهر واقع شده است. حدود نیم کیلومتر طول دارد و از نی های درشت و باریک پوشیده شده است.

چشمه ها و آب های معدنی سبلان

این بخش به معرفی چشمه ها و آب های معدنی این منطقه اختصاص دارد:

چشمه ‌شابیل
این چشمه در ۵۰ کیلومتری مشکین شهر و ۲۵ کیلومتری شهر لاهرود قرار دارد. چشمه شابيل در دامنه قله ساوالان و در مسير صعود به آن قرار دارد. همچنین دارای دمای ۴۹ درجه سانتی‌گراد و دبی ۵ ليتر در ثانيه است.

آب این چشمه در ردیف آبهای معدنی اسید بی‌کربنات یا بیکربناته سدیک قرار دارد. از این آب برای درمان بیماریهای حرکتی، عصبی (درمان پادرد و کمردرد) استفاده می‌ شود.

چشمه آب گرم قینرچه
در ارتفاعات ۱۲۴۰ متری کوه سبلان و در فاصله ۱۲ کیلومتری مشکین شهر، چشمه آبگرمی با نام قینرجه وجود دارد. آب این چشمه دارای کلراید بسیاری می باشد. همچنین دمای آن حدود ۸۶ درجه سانتیگراد است.

این چشمه داغ ترین چشمه آب گرم کلرایدی جهان است. چشمه آبگرم قینرجه دارای سه دهنه بوده و حجم آب خروجی از آن چیزی حدود ۹ لیتر بر ثانیه است.

ایلاندو
این چشمه معدنی در جنوب مشکین شهر، در دامنه سبلان و در ته دره ای قرار دارد. آب ایلاندو از درون دو شکاف از دل صخره ای بزرگ بیرون می ریزد. یکی از شکاف ها دمای 37 درجه سانتی گراد و شکاف دیگر آبی خنک دارد.

چشمه های سه گانه ایلاندو(ایلان دوی 1،2 و 3)
این چشمه ها در ارتفاعات 1950 الی 2000 متری در مسیر انتهایی جاده موئیل در حال جوشش هستند. درجه اسیدی این سه چشمه در حدود 6 است.

قوتور سویی
این چشمه گوگردی در دامنه های سبلان و حومه شهر لاهرود واقع شده است. درجه اسیدی آن زیر 3 است. همچنین دارای ترکیبات گوگردی در اکسید و منوکسید و بخارات سولفید هیدروژن می باشد. این چشمه به عنوان «سلطان چشمه های گوگردی جهان» شناخته می شود.

موئیل سویی
این چشمه آب گرمی است در جنوب شرقی دهکده موئیل در 2.5 کیلومتری سه راهی ایلاندو-موئیل قرار دارد. آب این چشمه پس از خروج از چشمه، در استخر جمع می شود. آبدهی آن در حدود 2 لیتر در ثانیه است و در ردیف آب های معدنی سولفات دار و آهن دار گرم می باشد.

دودو
این آب گرم در قسمت شرقی آب گرم قینرجه و مابین سه آب گرم قینرجه، ایلاندو و موئیل سویی واقع شده است. این چشمه دارای خاصیتی شبیه ایلاندو است. درجه حرارت آب به مراتب بالاتر از ایلاندو می باشد. آب این چشمه نیز برای بیماری های عصبی مفید و دارای خاصیت آرام بخشی است.

ملک سویی
کمی بالاتر از موئیل سویی، آب معدنی ملک سویی قرار دارد که آب آن گل آلود است. این آب معدنی، استخری در حدود چهار متر مربع و عمق 10 سانتی متر می باشد.

آق سو
آق سو چشمه ای است مابین قینرجه و موئیل سویی که استخر و حوض شنا ندارد. رنگ آب نیز چنانکه از اسمش پیداست، سفید است. این آب برای درمان بعضی امراض روماتیسمی بسیار مؤثر است.

آب های معدنی انزان
این آب های معدنی شش دهانه خروجی دارند. دبی آن ها پایین است و در مجاورت جنگل سرسبز و فشرده سبلان واقع شده اند.

چشمه آب معدنی نورکندی
این چشمه در 50 كیلومتری شمال مشكین شهر واقع شده است. خواص مفید برای بیماریهای كلیه، سنگ مثانه و غیره دارد.

آبشارهای سبلان

منطقه سبلان دارای چندین آبشار می باشد که در اینجا به ذکر شاخص ترین آنها می پردازیم.

آبشارهای دوقلوی شیروان دره
این آبشار در۳۰کیلو متری جنوب شرقی شهرستان مشکین شهر در استان اردبیل و در دامنه جنوبی کوه آتشفشان سبلان قرار دارد. همچنین در ارتفاع ۲۲۰۰ متری از سطح دریا با مساحتی در حدود ۷۵ کیلومتر مربع واقع شده است.

آبشار گورگور
این آبشار در حدود 12 متر ارتفاع و 200 متر مربع محوطi گردشگاهی دارد. همچنین در دامنi شمالی کوه سبلان واقع شده است.

مقایسه سبلان با کوه های مشابه

کوه های دیگری در ایران وجود دارند که دارای وجوه تشابه بسیار با کوه سبلان هستند. در اینجا به ذکر آنها می پردازیم:

قله دماوند
این قله، مرتفع‌ترین قله آتشفشانی در ایران و خاورمیانه است. قله دماوند در شمال کشور ایران قرار دارد. دماوند ۵۶۱۰ متر ارتفاع دارد و سن آن هم حداقل ۳۸۵۰۰ سال است.

علم‌کوه
این کوه با ارتفاع قله ۴۸۵۰ متر در استان مازندران، منطقه تخت سلیمان واقع شده است. علم‌کوه پس از دماوند بلندترین قله ایران است. این کوه یکی از سخت‌ترین مسیرها برای سنگ‌نوردی و دیوار نوردی در کشورمان است.

تخت سلیمان
منطقه تخت سلیمان ناحیه‌ای کوهستانی و بخشی از رشته‌کوه البرز در استان مازندران است. این منطقه شامل ۴۵ قله اصلی می‌شود. بلندترین قله‌ها، تخت سلیمان با ۴۶۴۳ متر ارتفاع است.

دنا
این رشته کوه بزرگ‌ترین و بلندترین چین‌خوردگی رشته‌کوه بزرگ زاگرس است. رشته‌کوه دنا بین استان‌های کهگیلویه و بویر احمد و اصفهان قرار دارد. ارتفاع آن ۴ هزار و ۴۳۵ متر است.

قالی کوه
این کوه در ۸۰ کیلومتری جنوب غربی شهرستان الیگودرز قرار دارد. ارتفاع قالی کوه ۴۰۵۵ متر است. پوشش گیاهی و جانوری این کوه بسیار بکر و طبیعی است.

اشترانکوه
این منطقه رشته ‌کوهی در نزدیکی شهرستان ازنا در لرستان است. طولی برابر با ۵۰ کیلومتر دارد. اشترانکوه یخچال‌های طبیعی و دائمی زیادی دارد. بلندترین قله اشترانکوه، قله‌ای معروف به چال کبود است که حدود ۴۱۰۰ متر ارتفاع دارد.

شیرکوه
این کوه در جنوب شهرستان یزد در نزدیکی قریه ده واقع شده است. ارتفاع آن برابر با ۴۰۷۵ متر است. بر فراز شیرکوه، چشمه‌های آب گوارایی پیدا می شوند.

سهند
این کوهستان در جنوب شرقی تبریز قرار دارد. همچنین دارای سه قله بلند است که مرتفع‌ترین آن‌ها ۳۷۰۰ متر ارتفاع دارد. سهند یک آتشفشان غیرفعال می باشد و چشمه‌های آب‌ معدنی زیادی را در دل خود جای ‌داده است.

الوند
این کوهستان در جنوب همدان و شمال تویسرکان قرار دارد. الوند قله‌ای با ارتفاع ۳۵۰۰ متر دارد. این قله نیز مانند قله کوه سبلان بیشتر اوقات روز پوشیده از برف است. چشمه‌های آب الوند، آبی بسیار خنک و گوارا دارد.

بینالود
این کوه در شمال شرقی ایران قرار دارد و بخشی از یک رشته کوه محلی با همین نام است. همچنین ارتفاعی برابر با ۳۱۵۰ متر دارد. این رشته‌کوه درواقع دنباله رشته‌کوه البرز است و در شمال نیشابور قرار دارد.

قله هزار
این کوه در استان کرمان و در بخش راین در جنوب این شهرستان قرار دارد. ارتفاع آن با اندازه‌گیری دقیق به ‌وسیله دستگاه جی پی اس برابر با ۴۵۰۱ متر است.

زردکوه
این منطقه کوهستانی در زاگرس شمال مرکزی است که در جنوب غربی ایران واقع شده است. این کوهستان در نزدیکی شهرستان کوهرنگ، منطقه بختیاری ‌نشین میان چهارمحال و بختیاری و خوزستان، قرار دارد.

زردکوه با ارتفاع ۴٢٢١ متر، پس از کوه دنا، دومین کوه مرتفع در رشته کوه‌های زاگرس و یکی از ۱۵۱۵ قله بسیار برجسته جهان به ‌شمار می‌رود.

کوه تفتان
این کوه مانند کوه سبلان آتشفشانی است، ولی در حالت نیمه فعال قرار دارد. این کوه در منطقه جنوب شرقی ایران، در استان سیستان و بلوچستان، قرار گرفته ‌است ارتفاع آن 3941 متر از سطح دریا می باشد و قله های متعددی دارد.

کوه سبلان کجاست؟

کوه سبلان در 35 کیلومتری غرب شهر اردبیل و در 25 کیلومتری جنوب شرقی مشکین شهر قرار دارد. موقعیت مکانی کوه سبلان را در زیر مشاهده می‌کنید:

پرسش‌های متداول درباره کوه سبلان

اگر پاسخ پرسش خود را در اینجا پیدا نکردید، در بخش دیدگاه‌های زیر این پست برای ما کامنت بگذارید و سوال‌تان را بپرسید. ما حتما به آن پاسخ خواهیم داد.