خانه لاری های یزد از جمله بناهای زیبای دوره قاجار و از جاهای دیدنی یزد است که در قدیمی ترین محله این شهر یعنی محله فهادان قرار دارد. این بنا متعلق به تاجری معروف به نام حاج محمد ابراهیم لاری می باشد و در شش باب ساخته شده است. بنای مزبور با معماری مخصوص خانه های کویری ساخته شده است و دارای بادگیر می باشد.
در نزدیکی این بنا، آثار تاریخی دیگری از قبیل مدرسه ضیائیه یا زندان اسکندر، بقعه دوازده امام و برج و باروی یزد قرار دارند. بنای مزبور با توجه به داشتن ویژگی های بی نظیر و واقع شدن آن در محله ای قدیمی، در سال ۱۳۷۵ خورشیدی به ثبت ملی ایران رسید.
تاریخچه خانه لاری های یزد
در قرن هجدهم میلادی، مهاجرانی از شهر لار استان فارس به قصد تجارت به یزد مهاجرت کردند. آنها مدت ها در این شهر سکونت داشتند. در اواسط دوره قاجار و در سال ۱۸۶۹ میلادی یکی از این بستگان این مهاجران به نام حاج محمد ابراهیم لاری اقدام به ساخت خانه ای نمود. این بنا به نام خانه لاری های یزد شهرت یافت.
ابراهیم لاری تا اواخر حکومت پهلوی اول در این خانه سکونت داشت. سپس، با موروثی شدن آن و به دلیل مشکلات ناشی از انحصار وراثت، خانه مزبور به مدت ۵۰ سال متروکه ماند.
در طی این سال ها، این بنا مدتی به عنوان خانقاه دراویش مورد استفاده قرار می گرفت. پس از انقلاب 1357 و در سال ۱۳۶۳ خورشیدی، سازمان میراث فرهنگی یزد تملک این خانه را به دست گرفت و اقدام به مرمت و بازسازی آن نمود. امروزه، بخشی از این بنا به عنوان موزه اسناد و بخشی دیگر به عنوان اداره میراث فرهنگی مورد استفاده قرار می گیرد.
ویژگی ها و سبک معماری
خانه لاری های یزد دارای زیربنایی در حدود ۱۲۰۰ متر مربع می باشد که در زمینی به مساحت ۱۷۰۰ متر مربع قرار دارد. مصالح مورد استفاده در آن عبارتند از: خشت، گل، آجر، کاه، ساروج و گچ.
برای خانه مزبور دو درب ورودی تعبیه شده است که در اضلاع غربی و شمالی آن قرار دارند. درب اصلی این خانه ایرانی که دارای یک هشتی می باشد، در ضلع غربی واقع شده است و به حیاط اصلی راه دارد.
عمارت مزبور دارای اندرونی و بیرونی می باشد و به سبک خانه های حجابدار ساخته شده است. برای این عمارت سه حیاط تعبیه شده است که یکی از آنها به طور جداگانه و در قسمت شمال شرقی قرار دارد و دارای ورودی مستقل است.
حیاط اصلی عمارت مزبور در قسمت غربی آن قرار دارد. در میانه این حیاط حوضی زیبا وجود دارد که بر روی آن تختی تعبیه شده است. این قسمت به غروب نشین یا سایه نشین شهرت دارد. ساکنان این خانه، در روزهای گرم تابستان به این مکان پناه می بردند.
عمارت مزبور در چهار جهت حیاط اصلی بنا شده است تا بتوان در فصول مختلف سال از آن استفاده کرد. بخش تابستان نشین این عمارت در قسمت جنوبی حیاط واقع شده است و دارای ایوانی بزرگ و بادگیری بلند است. علاوه بر این بادگیر بلند، بادگیرهای کوچک دیگری نیز در این بخش وجود دارند که فضای داخل اتاق ها را خنک نگه می دارند.
همچنین، ایوان موجود در این بخش دارای ارتفاع زیادی است. این سبب می شود که سایه ایوان داخل اتاق ها بیفتد. بدین ترتیب، در گرمای تابستان داخل اتاق ها خنک می ماند. این بنا در مجموع دارای ۲۲ اتاق با تزیینات آیینه کاری، دم گیری گچی و… می باشند. یکی از این اتاق ها که به نام اتاق آیینه شهرت دارد، زیباترین قسمت این عمارت را تشکیل می دهد.
علاوه بر آن، بخش زمستان نشین عمارت مزبور در قسمت شمالی حیاط و رو به آفتاب قرار دارد. این عمارت دارای قسمت های دیگری نیز هست که در فصول پاییز و بهار استفاده می شوند. قسمت شرقی حیاط اصلی دارای اتاق آیینه، مطبخ و سرداب می باشد. این قسمت در فصل پاییز مورد استفاده ساکنین قرار می گرفت. علاوه بر آن، ضلع غربی این حیاط با داشتن بهار خواب، مناسب استفاده در فصل بهار است.
سرداب خانه لاری های یزد پایین تر از سطح خانه قرار گرفته است و دارای چندین پله به طرف پایین می باشد و در زیر ایوان قرار دارد. سقف این سرداب دارای طاقی است که با نی و گچ پوشانده شده است و به تاق تویزه شهرت دارد. این تاق با دو شمسه رنگی (نقش تزیینی به شکل خورشید) به شکل زیبایی تزیین شده است.
از این سرداب برای نگهداری مواد غذایی از قبیل گوشت و حبوبات استفاده می شد. همچنین، به دلیل خنک بودن هوای سرداب گاهی اوقات از این قسمت برای استراحت در فصل تابستان نیز استفاده می کردند.
ویژگی حیاط میانی و حیاط کوچک و مستقل خانه لاری های یزد
این خانه دارای یک حیاط میانی است که کوچکتر از حیاط اصلی می باشد. در حد واسط این حیاط میانی و اصلی، یک هشتی وجود دارد که دو حیاط را به هم پیوند می دهد.
در شمال غربی حیاط میانی، یک اتاق هفت دری مشاهده می شود. در مقابل این اتاق دیواری تراش خورده وجود دارد که جلوه زیبایی به حیاط بخشیده است. علاوه بر آن، در قسمت شمال شرقی حیاط مزبور اتاق های ۵ دری و سه دری قابل مشاهده اند. در گذشته، هر کدام از این اتاق ها دارای کاربری متفاوتی بودند. برای مثال، اتاق سه دری برای کودکان و اتاق ۵ دری برای سایر ساکنین مورد استفاده قرار می گرفتند.
این بنا دارای یک حیاط دیگر نیز هست که بسیار کوچکتر از دو حیاط دیگر می باشد. در این حیاط تنها یک اتاق وجود دارد. بنابراین، به نظر می رسد ساکنین این خانه از این اتاق به عنوان مکانی ساکت و آرام برای استراحت استفاده می کردند.
حتما از این خانه سنتی در یزد با معماری بی نظیر دیدن کنید
محله فهادان یزد که قدیمی ترین محله این شهر می باشد، آثار تاریخی زیادی را در خود جای داده است. خانه لاری های یزد یکی از این آثار زیباست که دارای ویژگی های بی نظیری است. در این مقاله تا حد امکان به بخشی از ویژگی های این خانه پرداختیم. با این وجود، این تمام ماجرا نیست و برای شناخت بیشتر آن بهتر است بازدیدی از این خانه تاریخی داشته باشید.
برای انجام بازدید از این عمارت، می توانید به صورت شخصی یا با خرید تورهای داخلی به یزد مسافرت کنید. توصیه می کنیم برای شناخت بیشتر جاذبه های گردشگری یزد که خانه لاری ها از جمله آنهاست، به سایر مطالب سایت ″دستی بر ایران″ نیز مراجعه کنید.
موقعیت مکانی خانه لاریها کجاست؟
خانه لاریها در محلۀ فهادان یزد، در خیابان امام خمینی واقع شده است.
در سفر به یزد، با استفاده از لوکیشن خانه لاریها که در زیر آمده است، می‌توانید به بازدید این مکان تاریخی بروید:
پرسش‌های متداول درباره خانه لاری های یزد
برای پیدا کردن پاسخ سایر سوال‌هایتان می‌توانید با ما از طریق بخش دیدگاه‌های همین پست در ارتباط باشید. ما در اسرع وقت به سوال‌های شما پاسخ خواهیم داد.
خانه لاری های یزد در چه زمانی ساخته شد؟
این بنای تاریخی در قرن سیزدهم خورشیدی و در دوره‌ی قاجار ساخته شده است.
مالک خانه لاری های یزد چه کسی بوده است؟
مالک این خانه تاجر اهل استان فارس، حاج محمدابراهیم لاری، بوده که از شهر لار به یزد مهاجرت کرده بود.
ویژگی‌های شاخص معماری خانه لاری های یزد چیست؟
این خانه که با معماری ویژه‌ی خانه‌های کویری ساخته شده است، برای تمام فصل‌های سال مناسب است: بخش تابستان‌نشین با ایوانی بزرگ و بادگیرهای متعدد، بخش زمستان‌نشین و حیاطی رو به آفتاب و بخش‌هایی مناسب فصل‌های پاییز و بهار.
خانه لاری های یزد از چه بخش‌هایی تشکیل شده است؟
این خانه‌ی تاریخی دارای بخش‌های مختلفی است، شامل: دو در ورودی، سه حیاط اصلی و فرعی و میانی و فضای هشتی میان آنها، ۲۲ اتاق با کاربری‌‌های مختلف، ایوان‌های متعدد، سرداب، مطبخ، استبل و… . در هرکدام از قسمت‌های این خانه تزییناتی به‌کاررفته که برای گردشگران جذابیت خاصی دارد؛ به‌خصوص اتاق آینه که تصاویر زیبایی بر سقف و دیوارهای آن نقش شده است.
