حمام حاج داداش زنجان از جمله حمام های قدیمی و از جاهای دیدنی زنجان است که در قسمت مرکزی بازار این شهر و روبروی مسجد میرزایی قرار گرفته است. این بنا یادگاری از دوره قاجار می باشد و به دست شخصی به نام حاجی داداش ساخته شده است. البته، هیچ اطلاعات دیگری درباره بانی بنای مزبور در دست نیست.
این بنا تا سال ۱۳۶۸ خورشیدی به عنوان حمام استفاده می شد. سپس، به مدت ۱۰ سال بی استفاده ماند و سرانجام در سال ۱۳۷۸ خورشیدی با اندکی مرمت به سفره خانه تغییر کاربری داد. بنابراین، گردشگران می توانند پس از پیاده روی و گشت گذار در بازار زنجان اندکی در این سفره خانه به استراحت بپردازند. همچنین، آنها می توانند از تماشای معماری زیبای دوره قاجار لذت ببرند.
ویژگی ها و سبک معماری حمام حاج داداش زنجان
این حمام در زمینی به مساحت ۲۵۰۰ متر مربع بنا شده است و دارای زیربنایی در حدود ۴۰۰ مترمربع می باشد. برای ساخت حمام مزبور از مصالحی همچون آجر، لاشه سنگ، ساروج و ملات گچ و آهک استفاده شده است. همچنین در نمای خارجی آن از سنگ تراورتن سفید و کاشی هایی به رنگ فیروزه ای، زرد و آبی بهره برده اند.
این بنا دارای سه ورودی است که ورودی اصلی آن در ضلع شمالی و روبروی مسجد میرزایی قرار گرفته است. ورودی مزبور دارای دو لنگه درب چوبی می باشد که با گل میخ های آهنی به ضخامت ۳ سانتی متر تزیین شده اند.
با ورود از این درب چوبی به قسمت هشتی حمام حاج داداش وارد می شویم که کف آن به اندازه یک پله ۱۰ سانتی از ورودی پایین تر است. در چهار ضلع هشتی طاقچه هایی با طاق جناغی قرار گرفته اند که طاقچه های نزدیک درب ورودی آن عمق کمتری نسبت به سایر طاقچه ها دارند.
علاوه بر آن، ازاره های هشتی تا ارتفاع دو متر با کاشی های سرامیکی پوشیده شده اند. همچنین، سقف هشتی گنبدی شکل می باشد و در راس آن نورگیری به عمق ۶۰ و قطر ۵۰ سانتی متر مشاهده می شود.
پس از عبور از هشتی، توسط راهرویی به طول تقریبی ۲ متر با سقفی هلالی به زیباترین بخش حمام مزبور یعنی سربینه (رختکن) وارد می شویم. سربینه این حمام در واقع فضایی به شکل مربع می باشد که سقف گنبدی شکل آن بر روی چهار ستون سنگی قرار گرفته است. کف سربینه نیز مثل هشتی به وسیله آجر فرش شده است و در مرکز آن حوضی ۸ ضلعی مشاهده می شود.
سربینه حمام حاج داداش هم در سقف و هم در سه ضلع شرقی، غربی و جنوبی خود دارای نورگیر می باشد. در ضلع جنوبی سربینه ۵ پله مشاهده می شوند که برای دسترسی به خبازخانه ایجاد شده اند. همچنین، در قسمت غربی خبازخانه نیز ۵ پله دیگر وجود دارند که به پشت بام راه می یابند.
امروزه، در ضلع شمالی سربینه دو ورودی ایجاد شده است که از ورودی شمال شرقی به وسیله ۴ پله می توان به آشپزخانه فعلی راه یافت. سپس، از فضای آشپزخانه می توان به قسمت گرمخانه حمام حاج داداش وارد شد.
گرمخانه حمام مزبور فضایی مربعی شکل با ۴ ستون قطور هشت ضلعی با ارتفاع نزدیک دو متر است که به وسیله دو دالان به سربینه متصل می شود. بام گرمخانه دارای گنبدهای متعددی است و گنبد مرکزی دارای نورگیری دایره ای شکل می باشد. در واقع، پس از گنبد مرکزی چهار گنبد کوچک دیگر نیز در چهار اضلاع بام مشاهده می شوند.
درست در زیر گنبد مرکزی گرمخانه یک حوض بزرگ قرار گرفته است. همچنین، در ضلع شرقی آن طباخ خانه قرار دارد که ارتفاع آن بیش از ۱۷۰ سانتی متر می باشد. از گوشه جنوب شرقی طباخ خانه به وسیله چند پله می توان به پشت بام راه پیدا کرد.
آب مورد نیاز این حمام از کجا تامین می شود؟
در اطراف حمام حاجی داداش چند حلقه چاه وجود داشتند که آب آنها مستقیما به حوضچه داخل حمام می ریختند. در واقع، آب این چاه ها را توسط ظرفی به نام دلو بیرون می کشیدند. سپس، این آب به وسیله تنپوشه (لوله های سفالی) که به حوضچه گرمخانه و سربینه متصل بود به داخل حوض ها وارد می شد.
علاوه بر آن در مجاورت حمام مزبور بخشی وجود داشت که کار تامین سوخت و گرمای آن را بر عهده داشت. امروزه، این بخش به مغازه تبدیل شده است.
بازدید از حمام حاج داداش با معماری زیبا را از دست ندهید
حمام حاج داداش زنجان از جمله حمام های سنتی ایران در این شهر است که قسمت های مختلف آن به شیوه باشکوهی ساخته شده اند. سربینه این حمام که از زیباترین قسمت های آن می باشد امروزه به عنوان سفره خانه کاربرد دارد. قرارگیری این سفره خانه درست در مرکز بازار زنجان یکی از امتیازهای آن محسوب می شود و می تواند گردشگران زیادی را به سمت خود بکشاند.
چنانچه شما نیز از طرفداران گردشگری میراث فرهنگی هستید و و در بازار زنجان به گشت و گذار و پیاده روی می پردازید، بازدید از این حمام و سفره خانه تاریخی را از دست ندهید. اینجا محل مناسبی برای آسودن و صرف غذا خواهد بود. ″دستی بر ایران″ ضمن معرفی جاذبه های گردشکری زنجان شما را به بازدید از حمام حاجی داداش در این شهر دعوت می کند.
موقعیت مکانی حمام حاج داداش زنجان کجاست؟
حمام حاج داداش یا سفرهخانهی حاج داداش زنجان در مرکز بازار قدیمی این شهر، روبهروی مسجد آیتالله قائمی واقع شده است. موقعیت مکانی دقیق این حمام را در زیر مشاهده می‌کنید:
پرسش‌های متداول درباره حمام حاج داداش
برای پیدا کردن پاسخ سایر سوالهایتان می‌توانید با ما از طریق بخش دیدگاه‌های همین پست در ارتباط باشید. ما در اسرع وقت به سوال‌های شما پاسخ خواهیم داد.
حمام حاج داداش زنجان چه تاریخچهای دارد؟
حمام سنتی حاج داداش زنجان به دوران قاجار تعلق دارد و عمر آن را بین ۱۵۰ تا ۲۰۰ سال تخمین می‌‌زنند. از دوران صفویه به‌بعد، از محوطه‌ی حمام بهعنوان مکانی برای انجام معاملات بومی و محلی استفاده می‌شد. پس از آن، تا سال ۱۳۶۸ این بنای تاریخی بهعنوان حمام استفاده می‌شد. چند سالی نیز بهکلی تعطیل و بی‌استفاده بود تا اینکه در سال ۱۳۷۷ به رستوران و سفرهخانه تبدیل شد. البته برای حفظ ساختار اصلی و سنتی حمام، مرمت‌ها و تغییرات مختصری در فضای داخلی آن انجام شد.
بنای حمام حاج دادش زنجان از چه معماری برخوردار است؟
حمام حاج داداش زنجان که حدود ۴۰۰ مترمربع زیربنا دارد، در زمینی بالغ بر ۲۵۰۰ مترمربع واقع شده است. ورودی شمالی این بنا دو لنگه در چوبی ضخیم دارد. در فضای بینه (رختکن) این حمام سنتی، تاق اصلی روی چهار ستون سنگی مزین به سرستون‌‌های مکعبیشکل و بدنهی مارپیچی قرار دارد. در ساخت بنا از آجر، سنگ تراورتن، ملات گچ، ساروج، آهک و کاشی استفاده شده و تزیینات و کاشی‌کاری‌های زیبایی نیز در سقف و فضای داخلی گنبد و حوض حمام به چشم می‌خورد.
چرا بازدید از حمام حاج داداش زنجان اهمیت دارد؟
حمام حاج داداش تنها حمام شهر زنجان با ستون‌های سنگی است و از مکان‌های تاریخی و مهم شهر به شمار می‌رود. این مکان که با همان ساختار اصلی خود، امروزه به سفرهخانهای دلباز تبدیل شده در دل بازار زنجان قرار گرفته است. گردشگران میتوانند پس از گشتوگذار در بازار زنجان، در این سفرهخانه به استراحت بپردازند و از تماشای معماری زیبای قاجاری لذت ببرند.
در نزدیکی حمام حاج داداش زنجان چه جاهای دیدنی دیگری وجود دارد؟
جاهای دیدنی نزدیک به حمام حاج داداش زنجان عبارتاند از: کاروانسرای دخان زنجان، حسینیه اعظم زنجان، موزه مردان نمکی، پارک اندیشه، بازار زنجان و باغ معینی.
