موزه تاریخ، یا به عبارتی دیگر، تماشاگه تاریخ، موزه‌ای بسیار زیباست که در محله‌ی ونک واقع شده و از جاهای دیدنی تهران به شمار می رود. این موزه در خیابان ولیعصر، بالاتر از بلوار میرداماد و نبش خیابان «قبادیان غربی» قرار دارد. در این موزه، آثار تاریخی دوره‌های مختلف، از دوره‌ی هخامنشی تا دوره‌ی معاصر، نگهداری می‌شوند.
تاریخ ایجاد موزه تاریخ تهران
در گذشته، خانه‌ای تاریخی مجاور خیابان قبادیانِ تهران قرار داشت. دیرینگی ساختِ این خانه‌ی سه‌طبقه، به دوره پهلویِ دوم مربوط می‌شد. پس از انقلاب سال ۵۷، بنیاد مستضعفان از این بنای تاریخی به‌عنوان محلی برای به نمایش گذاشتن گنجینه‌ی تاریخ معاصر ایران استفاده می‌کرد. بدین ترتیب، این بنا عنوان «موزه تاریخ» یا «تماشاگه تاریخ» را به خود گرفت.
پس از گذشت چند سال و در سال ۱۳۸۳ خورشیدی، این موزه به‌طور ناگهانی بسته شد. سپس، بنیاد مستضعفان به‌دلیل ناکافی بودن فضا، تمامی آثار موجود در آن را به ساختمانی به نام «دفینه» در بلوار میرداماد انتقال داد.
مطابق با گزارش‌ها، بنیاد مستضعفان دو دلیل برای بستن موزه‌ی مزبور ارائه کرده است:
- پرهزینه بودن نگهداری از وسایل موزه و پراکندگی موزه‌های موجود در سطح شهر
- ایجاد ترافیک در تقاطع خیابان ولیعصر و بلوار میرداماد، هنگام باز بودن موزه
شاید تعلق گرفتن موزه تماشاگه تاریخ به بنیاد مستضعفان به‌جای میراث فرهنگی، برای شما نیز سؤال برانگیز باشد. در این مورد، پژوهشگر و دبیر کمیته‌ی پیگیری حفاظت از خانه‌های تاریخی، سجاد عسگری، این‌گونه توضیح داده است:
«اوایل پیروزی انقلاب اسلامی که برخی از خانه‌ها مصادره شدند، این خانه با همه‌ی اموال آن در اختیار بنیاد مستضعفان قرار گرفت. بنیاد هم گنجینه‌ی تاریخی این خانه‌ها شامل ساعت‌های قدیمی، اسناد تاریخی، ظروف ارزشمند و… را در موزه‌های مختلف به نمایش گذاشت.»
شرح قسمت‌های مختلف موزه و اشیای به نمایش‌درآمده در آن
این موزه‌ی سه‌طبقه متشکل از چندین بنای مختلف است که هرکدام از آنها کاربری ویژه‌ای دارند که عبارتند از:
- سفره‌خانه، چای‌خانه، تماشاخانه، نگارخانه، کتابخانه و ساختمان اصلی.
تمامی قسمت‌های نامبرده، در طبقات مختلف قرار گرفته‌اند که تقسیم‌بندی آنها به شرح زیر است:
طبقه همکف
تماشاخانه در این طبقه قرار دارد که انواع آثار تاریخی در آن به نمایش درآمده‌اند؛ برخی از آنها عبارتند از تابلوهای رنگِ روغنِ متعلق به سده بیستم میلادی، ظروف سفالی، جام و ظروف فولادی سده‌های نوزدهم و بیستم میلادی. تمامی این ظروف در کشورهای انگلستان، روسیه و ایران ساخته شده‌اند.
همچنین، در طبقه‌ی همکف این ظروف مشاهده می‌شوند:
- ظروف شیشه‌ایِ مختلفی از جنس کریستال، متعلق به چکسلواکیِ سابق
- کاسه و بشقاب‌های چینی و ظروف دیگر
به‌علاوه، تماشاخانه‌ی موزه تاریخ، در طبقه‌ی همکفِ خود، قسمت‌های دیگری نیز دارد که در آنها اشیای زیر نگهداری می‌شوند:
- اشیای ساخته‌شده از دندان فیل و سایر حیوانات
- انواع وسایل تزئینیِ ساخته‌شده از فلزاتی نظیر نقره و برنز
- ظروف مختلف از جنس فولاد، سفال و شیشه
- انواع زمان‌سنج‌ها
- قلمدان‌های متعدد با طرح‌های مختلف از جنس مقوای فشرده
- کاشی با نقوش برجسته
- قاب آینه از جنس نقره و انواع شمعدانی
- نقاشی‌های مینیاتور از استاد فرشچیان
- انواع ابزارآلاتِ جنگی، نظیر شمشیر و تفنگ
- وسایل شخصی ناصرالدین شاه از قبیل کیف دستی و…
- آثار لاکی و تابلوهای رنگِ روغن از استاد کمال‌الملک، شامل طراحی چهره‌های معروفی همچون صنیع‌الدوله، مصورالممالک، ظهیرالدوله و مظفرالدین شاه قاجار
طبقه‌ی اول
در طبقه‌ی اول موزه تاریخ، «سالن‌های موزه» و «بخش اداری» قرار گرفته‌اند.
طبقه‌ی دوم
نگارخانه در طبقه‌ی دوم قرار دارد که محل نمایش ادواریِ آثار مختلف هنرمندان است.
همچنین، این موزه از یک فضای باز برخوردار است که در آن، غرفه‌های فروش صنایع دستی، سفره‌خانه‌ی سنتی و یک مرکز خرید، تعبیه شده‌اند. علاقه‌مندان به صنایع دستی می‌توانند از این غرفه‌ها خرید کنند.
موزه‌های موجود در مجاورت موزه تاریخ
این موزه تنها موزه‌ی موجود در محله‌ی ونکِ تهران نیست و به‌جز آن، موزه‌های دیگری نیز در این محله مشاهده می‌شوند که عبارتند از:
موزه هنرهای دینی امام علی (ع)
این موزه از جمله موزه‌های هنری و مجموعه‌های هنر مدرن و معاصر ایران محسوب می‌شود.
موزه علوم و فنون جمهوری اسلامی ایران
هدف از تأسیس این موزه، بازسازی و معرفی دستاوردهای علمی ایران قبل از اسلام و ایران پس از اسلام است. در این موزه، اصول و تئوری‌های دانش و فناوری‌هایِ روز دنیا نیز به نمایش گذاشته می‌شود.
موزه‌ی پول و موزه‌ی هنر جهان
در این موزه، آثاری از سراسر دنیا متعلق به هزاره‌ی چهارم پیش از میلاد تا قرن بیستم، در معرض نمایش قرار دارند.
موزه تاریخ، یادآور تاریخ گهربار ایران
موزه تاریخ، یا همان تماشاگه تاریخ، به دوره پهلوی دوم تعلق دارد و از جمله موزه‌های زیبای تهران است. امیدواریم که بزودی درِ این موزه به روی علاقه‌مندانِ تاریخِ ایران گشوده شود. دستی بر ایران پیشنهاد می‌کند در راستای اعتلای فرهنگ گردشگری، هنگام بازدید از موزه به منشور گردشگری مسئولانه نیز توجه داشته باشید.
