سخنی چند در باب آب انبار شش بادگیر یزد

آب انبار شش بادگیر یزد از جمله بناهای زیبا و جاهای دیدنی یزد می باشد که با هدف ذخیره سازی آب ساخته شده است. همانطور که می دانید یزد منطقه ای کویری است و بارندگی در آن بسیار کم می باشد. بنابراین، وجود آب در آن از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. هدف از ساختن این بناهای معماری بومی ایران، ذخیره و نگهداری بهینه آب بوده است.

این شهر دارای چندین آب انبار است که هدف از بنای آنها ذخیره سازی آب در زمستان برای استفاده در روزهای گرم سال است. آب انبار شش بادگیر یزد یکی از زیباترین بناهایی است که در سال ۱۳۵۷ خورشیدی، به ثبت ملی ایران رسیده است. این بنا در محله‌ای موسوم به شش بادگیر قرار دارد که نامش را از همین محله گرفته است.

سرگذشت آب انبار شش بادگیر یزد

این بنا توسط شخصی به نام حاج محمد حسین، فرزند نورالله یزدی و در دوره قاجار ساخته شده است. گفته می‌شود که ایشان از املاک و اموال خود جهت ساختن آب انبار شش بادگیر یزد استفاده کرده است.

بعد از وفات او شخصی به نام آقای بهشتیان به این آب انبار رسیدگی می‌کرد. او مخزن آب انبار مزبور را با استفاده از قنات حوالی آن پر از آب می کرد تا مردم بتوانند در فصول گرم سال از آن استفاده کنند. در سال ۱۳۳۰ خورشیدی، در دوره پهلوی، مرمتی بر روی این بنا صورت گرفته است.

امروزه، با وجود لوله کشی آب به منازل، آب انبارها کاربری خود را از دست داده اند. بنابراین، در طی سال های اخیر در فضای بین درب ورودی این آب انبار تا گنبد و بادگیرها چادرهای حسینیه برای عزاداری در ماه محرم برپا می شوند.

آب انبار چیست و شامل چه عناصری است؟

آب انبارها مخازن سرپوشیده ای هستند که پایین تر از سطح زمین قرار می گیرند و در جهت جریان رودخانه و قنات ساخته می شوند. با جاری شدن آب قنات ها و رودخانه ها در سطح زمین این مخازن پر از آب می شوند. بدین صورت، در فواصل سرد سال ذخیره سازی آب انجام می شود تا در مواقع کم آبی از آنها استفاده شود.

تمامی آب انبارها دارای چهار عنصر خزینه، گنبد، پاشیر و بادگیر هستند که آب انبار شش بادگیر یزد از این قاعده مستثنا نیست. در ادامه به شرح هر کدام از این عناصر می پردازیم:

• خزینه یا مخزن: محل نگهداری آب می باشد.

• گنبد: سازه ای نیم کره است که حکم سقف روی مخزن را دارد و از آلوده شدن آب آن جلوگیری به عمل می آورد.

• پاشیر: این قسمت محل قرار گیری شیر آب مخزن می باشد. پاشیرها اغلب به صورت ۸ گوش یا ۴ گوش ساخته می شوند. معمولا در دو جهت پاشیر سکوهایی برای نشستن افراد تعبیه می شود.

• بادگیر یا خیشخان: بادگیرها برای هدایت هوا به مخزن و خنک کردن آب موجود در آن کاربرد دارند. تعداد بادگیرهای هر آب انبار از یک تا هفت متغیر است و هرچه تعداد آنها بیشتر باشد، آب موجود در مخزن نیز خنک تر می شود.

ویژگی ها و سبک معماری آب انبار شش بادگیر یزد

این بنا دارای دو ورودی در اضلاع شمالی و جنوبی مخزن می باشد که ورودی اصلی همان ورودی ضلع جنوبی است. برای این آب انبار ۵۵ پله از روی مخزن تعبیه شده است. در بین پله‌های ۲۵ و ۲۶ و بعد از ورودی اصلی یک هشتی با سنگ فرش آجری قرار دارد. طاق این آب انبار بعد از هشتی شروع می‌شود.

در طرف دیگر مخزن و در ضلع شمالی ورودی دیگری وجود دارد که قرینه ورودی ضلع جنوبی است. شیر این آب انبار در این قسمت قرار دارد. در کل، این بنا دارای دو شیر آب است که در گذشته مسلمانان و اقلیت های مذهبی زرتشتی از آن استفاده می کردند.

بنای مزبور دارای مخزنی بزرگ است که گنجایش نگهداری آب آن در حدود ۲۰۰۰ متر مکعب می باشد. ارتفاع این مخزن در حدود ۶.۱۲ متر است و به واسطه قنات هایی پر می شود که در نزدیکی این آب انبار قرار دارند.

علاوه بر آن، بنای مزبور دارای یک گنبد تخم مرغی شکل و شش بادگیر می باشد که از شاخصه های آن می باشند. با توجه به اینکه سه بادگیر این بنا در ابتدا وجود داشتند و سه بادگیر دیگر بعدا به آن اضافه شدند، تفاوت های جزئی در ساختار آنها مشاهده می شود. با این وجود، ارتفاع تمام بادگیرها به ۱۰ متر می رسد و به صورت شش وجهی ساخته شده اند. تمامی این بادگیرها در جهت باد قرار دارند تا بتوانند هوای سرد را از کلیه جهات جذب و وارد مخزن کنند تا آب آن را خنک نگه دارند.

حتما از آب انبار شش بادگیر یزد دیدن کنید

در شهر یزد به دلیل برخورداری از آب و هوای گرم و خشک، آب از اهمیت بالایی برخوردار است. بنابراین، در گذشته به دلیل کمبود آب در فصول گرم، آب انبارهایی ساخته می شد تا بتوانند آب مورد نیاز خود را در آن ذخیره کنند. آب انبار شش بادگیر یزد از جمله بناهای باقی مانده از دوره قاجار است که معماری بسیار بی نظیری دارد.

با وجود اینکه آب انبار شش بادگیر یزد اکنون کاربری خود را از دست داده است، ولی گردشگران زیادی برای بازدید از این بنای زیبا به یزد مسافرت می کنند. در صورت مسافرت به یزد با تورهای ایرانگردی یا به صورت شخصی، بازدید از بنای مزبور را از دست ندهید. ″دستی بر ایران″ با معرفی جاذبه های گردشگری یزد پیشنهاد می کند که بازدیدی از آب انبار شش بادگیر این شهر داشته باشید.

آب انبار شش بادگیر کجاست؟

آب انبار شش بادگیر در محله‌ی تل شهر یزد، خیابان دهم فروردین، کوچه‌ی شش بادگیر قرار دارد. موقعیت مکانی این آب انبار را در نقشه زیر مشاهده می‌کنید:

پرسش‌های متداول درباره آب انبار شش بادگیر یزد

برای پیدا کردن پاسخ سایر سوال‌هایتان می‌توانید با ما از طریق بخش دیدگاه‌های همین پست در ارتباط باشید. ما در اسرع وقت به سوال‌های شما پاسخ خواهیم داد.